Sunday, October 21, 2018

Rumanzi u Novelli: Patrick Sammut jintervista lil Lina Brockdorff


1.      Ladarba Dar ir-Riħ u Meta Traxxax ix-Xita huma l-aktar żewġ rumanzi reċenti tiegħek. Meta u minn fejn twieldu?

Mistoqsija ftit iebsa din li jifhmuni l-aktar il-kittieba tar-rumanzi. Għax mhux għalkemm tiskopri minn fejn u kif jitnissel rumanz. Drabi setgħet kienet silta mużika klassika li kaxkritni magħha għal ċerta burdata li drajt   ninterpreta bħala xenqa għall-kitba. Drajt ukoll li din l-imbuttatura  mhix ser neħles minnha qabel ma nibda nikteb xi ħaġa ġdida. Setgħet kienet ukoll xena li ħabbatt wiċċi magħha waqt il-ħajja ta’ kuljum; għax il-kittieb isir sensittiv ġmielu u jidra u jitgħallem jaħtaf u jisraq materjal għal kitba tiegħu. Niftakar, però, li fil-każ ta’ Ladarba Dar ir-Riħ inzertajt għaddejja kmieni filgħodu minn quddiem il-knisja San Gejtanu tal-Ħamrun u irrealizzajt li dik il-knisja qatt  ma daħlet bħala sfond għal xi rumanz tiegħi. U moħħi beda jredden.  Ir-rumanz Meta Traxxax ix-Xita  aktarx ġie mbuttat mis-subkonxju ta’ tfuliti fl-iskola tas-sorijiet ta’ St. Joseph, Tas-Sliema.

2.      Semmi żewġ jew tliet temi għal qalbek fin-narrattivi tiegħek?

Mingħajr dubju kemm ir-rumanzi u n-novelli li ktibt huma bbażati fuq it-tema tal-imħabba. Xejn fid-dinja ma jieħu l-post tal-imħabba sinċiera. Wara hemm it-tema tal-maħfra u din ftit iebsa biex tittrattaha b’mod raġunevoli f’rumanz  għax biex taħfer jeħtieġ li tagħlaq għajnejk għar-raġuni u b’rieda soda taħfer. Tema oħra li  ssib fil-kitba tiegħi hija s-sapport tal-ħbieb u l-familja.

3.      Min huma l-qarrejja tar-rumanzi ta’ Lina Brockdorff?       X’tip ta’ feedback ikollok mingħandhom?

Aktarx li l-biċċa l-kbira huma nisa: dawn iċempluli jew jiktbuli, għakemm dan ma jfissirx li l-irġiel ma jaqrawhomx. Fl-istess ħin naf li l-irġiel iħobbu jisimgħu r-rumanzi tiegħi fuq xi radju u wara jmorru jixtru r-rumanz biex iżommuh. Dan nafu għax il-biċċa l-kbira mill-irġiel ikunu jixtiequ li niffirmalhom il-ktieb.  Kelli sorpriża ftit ilu meta mort inkellem tfajliet ta’ skola sekondarja li qed jistudjaw il-ktieb tan-novelli Il-Bieb Numru 11, għax dawn stqarrew li ġa qraw xi rumanzi tiegħi wkoll.
 
4.      Ktieb ieħor reċenti tiegħek hu ġabra ta’ stejjer Minn Żmien l-Għerien. Għaliex titlu bħal dan?

B’dan it-titlu kelli f’rasi li nolqot żewġ għasafar. Ibda biex aktarx li l-bniedem beda jirrakkonta ġrajjietu u stejjer sa minn żmien il-qedem. Niftakru li fl-għerien ma tantx kellhom tindif u xogħol ieħor li jeħdilna l-ħin tagħna llum. Mela nimmaġina li bdew l-istejjer l-irġiel kaċċaturi li min jaf kemm kienu jirrakkuntaw u jesaġeraw wara li jiġu lura mill-kaċċa. U żgur li ħadd minna ma jista’ jeskludi li f’dak iż-żmien bikri missirijietna wkoll kienu vittmi tal-emozzjonijiet ta’ mħabba, mibegħda u għira li llum mifnijin bihom  aħna.

5. Ir-rumanz fuq naħa u r-rakkont qasir fuq l-oħra. Xi tgħid dwar dawn iż-żewġ imħabbiet tiegħek?

Imħabbiet li aktarx twieldu u trabbew miegħi għax missieri minn dejjem niftakru jirrakkonta l-istejjer. Saħansitra fix-xelters fil-gwerra, waqt l-attakki (jekk jinzerta jkun magħna), erħilu jiġbor lin-nies ta’ hemm isfel u wara talba qasira jibda jivvinta u jirrakkonta. Naturalment, kien jagħmel dan biex forsi, b’xi mod  itaffilna ftit mid-dwejjaq tal-gwaj li minnu konna għaddejjin.  Din l-imħabba għadha miegħi sal-lum.

6. Messaġġ qasir tiegħek lill-ġenerazzjonijiet żagħżugħa rigward il-qari, il-ktieb u l-letteratura.

B’xorti ħażina illum hawn bosta għedewwa tal-qari billi ż-żgħażagħ għandhom għażla kbira ta’ kif iqattgħu l-ftit ħin liberu. Huma jirraġunaw li jekk fi ftit minuti jistgħu jaraw film sħiħ, allura jkun telf ta’ ħin li jaqraw ir-rumanz tiegħu. Il-fatt huwa minnu, imma jekk ma jaqrawx qed jitilfu miniera ta’ ġid fil-qasam tal-kitba u tal-filosofija tal-ħajja. Film qatt ma jista’ jittratta dawn l-irqaqat. Bi ktieb f’idejk int tista’ terġa’ taqra passaġġ li għoġbok, forsi  timmarkah ukoll u hemm il-fatt favur il-qari li ktieb tista’ tieħdu miegħek kullimkien u taqrah biss meta jkollok ħin u aptit. Mingħajr dubju, il-ktieb huwa wieħed mill-aqwa teżori tal-ħajja.


No comments: