Malta in the Second World War

Interesting video. See the following link:                                                        http://www.colonialfilm.org.uk/node/5732

                                                                                             

Poesia per Pasqua

Questa e' una poesia che mia amica poetessa da Sondrio (Lombardia) mi aveva mandato qualche settimana fa per l'occasione di Pasqua. La riporto solo oggi non per mancanza di rispetto ma perche' si era persa in qualche angolino della memoria del mio computer e l'ho ritrovata solo oggi. Meglio tardi che mai... Anzi meglio adesso, anche perche' come si sa lo spirito di Pasqua non deve essere limitato solo a pochi giorni ma deve essere esteso il piu' lungo possibile. Cristo e' risorto e questa e' una bellissima notizia che dobbiamo portare nel nostro cuore per lunghi mesi. Grazie Paola Mara.

BUONA PASQUA!

L’uomo che risorge

Vorrei che Pasqua fosse ogni giorno.

E al padre nostro mi rivolgo:

tra le schiere degli affamati

- Cristo risorgi!

Nelle corsie degli ospedali

- Cristo risorgi!

Tra i disperati di ogni guerra

-Cristo risorgi!

Padre,

accogli questa umile preghiera:

 non pensare al misero uomo,

ma guarda al tenero bimbo che sta in fondo

ad ogni cuore e chiede perdono.

Paola Mara De Maestri

Intervista ma’ Therese Pace dwar Meta Tkellimni hi...

   1.     Din mhix l-ewwel pubblikazzjoni tiegħek f’rabta mal-poeżija. X’ġie qabel u x’hemm ġdid f’Meta Tkellimni hi...

L-ewwel pubblikazzjoni tiegħi kienet Arpeġġi fl-2003, liema ġabra tatni ħafna sodisfazzjon personali u mmotivatni ferm biex nissokta fit-triq tal-kitba. Imbagħad ġiet Sfumature, ktejjeb ta’ tmintax-il poeżija bit-Taljan, kif ukoll Naqraw u Nirrimaw li tikkonsisti f’sett ta’ sitt kotba għat-tfal. Għalkemm dawn huma ppreżentati bħala stejjer qosra, permezz ta’ eżerċizzju ċkejken, minnhom jinstiltu poeżiji. Għalhekk minn dan il-lat għandhom rabta mal-poeżija wkoll. F’Meta Tkellimni Hi hemm taħlita tal-‘jien’ u tal-‘ħaddieħor’ għax waqtiet noħroġ minni nnifsi biex nilbes lil għajri. Fiha nara sfida lill-qarrej,  u ħakma ikbar tal-lingwa għax wara kollox il-kittieb  jitjieb u jissajjar biż-żmien.

   2.     Min hija “hi” tat-titlu ta’ din il-ġabra ġdida?

Ma hi ħadd għajr il-Muża, il-vuċi nterna li  magħha tiddjaloga biex tagħraf tlaħħam il-ħsieb.

  3.     Liema huma dawk il-waqtiet, esperjenzi u ħwejjeġ li ispirawk f’din il-pubblikazzjoni ġdida?

Minħabba li ebda bniedem ma’ jgħix maqtugħ għalih waħdu bħalkieku kien gżira, ċerti ġrajjiet li jseħħu madwarna jħallu effett fuqi bħal ma jħallu fuq l-oħrajn. Jiena nħobb il-bonordni f’kollox u l-irregolarità ddejjaqni. Għalhekk il-maġġoranza tal-poeżiji sew jekk miktuba fl-ewwel persuna kemm jekk fit-tielet ġew ispirati minn realtajiet jew kwadri kultant anormali fil-ħajja ta’ bnedmin oħra u mid-deġenerazzjoni dejjem tikber tal-valuri.

   4.     Kemm huma importanti għalik il-metrika u l-prosodija tradizzjonali? Hemm ukoll elementi li jorbtu l-poeżija tiegħek mal-modern bħal rimi ġewwiena, l-alliterazzjonijiet, ċerti xbihat ċerebrali. Xi tgħid dwar dan il-kompromess bejn imgħoddi u preżent fil-versi tiegħek?

Mill-bidu nett bdejt nuża’ ż-żewġ forom (vers ħieles u l-metrika u prosodija tradizzjonali)  bla ebda dominanza ta’ waħda fuq l-oħra. Nikteb kif l-aħjar skont iċ-ċirkustanzi. Filwaqt li trid timxi maż-żmien, fl-istess ħin ma nħossx li jagħmel tajjeb li twarrab għal kollox bħala skaduta l-poeżija klassika u tradizzjonali. Poeżija Maltija u barranija baqgħet valida u popolari mal-qarrej sal-lum u għadha tkun studjata b’mod regolari. Il-poeżija klassika tinħtieġ iktar ħakma tal-kelma u f’dan is-sens inqisha speċjali u tirrifletti tajjeb fuq il-kittieb. Min-naħa l-oħra l-elementi li semmejt iktar ‘il fuq (tixbih, alliterazzjonijiet etc) jagħmluk  kontemporanju biżżejjed biex tpoġġi spalla ma’ spalla ma’ ħaddieħor illum. Għalhekk inħobb inżomm dal-kompromess.

   5.     Għal min taħseb jappellaw il-versi tiegħek?

 Jappellaw għal min tassew iħobb jaqra l-poeżija għall-valur tagħha, għal min japprezza r-ritmu u l-metafora u ma jsibhiex  diffiċli li jagħmel sforz biex jaqra bejn il-vrus biex jislet il-messaġġ. Meta toħroġ ktieb dejjem hemm l-element tas-sogru fih. Dak hu li jagħmel pubblikazzjoni avventura fiha nfisha.

  6.     Min jaqra l-poeżiji ta’ Therese Pace jeħtieġ dizzjunarju (l-aktar il-ġenerazzjonijiet żgħażagħ) għax fihom hemm l-użu tal-Malti semitiku xi drabi arkajku, drabi oħra element qawwi tal-Malti li ġej mit-Taljan, anki erudit. Xi tgħid dwar dan?

 Jekk dal-kliem jinsab fid-dizzjunarju Malti, qiegħed hemm biex jintuża u mhux biex jitwarrab u jintesa. X’għandu ħażin dan il-kliem li jaqblilna nsibu sostitut għalih? Ma ridtx li jkolli ġabra poetika li tiftiehem faċilment a spejjeż tal-lingwa. Naf li ssugrajt imma ridt inwelled mill-ġdid ftit vokabularju meqjuż mejjet kif għamlu t-Taljani rashom fuq għonqhom meta għadhom kif nedew konkors fejn fih taw numru ta’ kliem li qed jintesa’  u ġiegħlu l-konkorrenti jużaw  minnu fil-poeżiji li daħħlu għall-konkors.

  7.     Anki fuq livell ta’ xbieha l-versi tiegħek mhumiex dejjem ċari jew sempliċi. Dan tqisu bħala preġju (fis-sens li jippreżenta sfida għall-qarrej) jew difett (għax jistgħu jgħajjew lil dak li jkun)?

Għandu ftit mit-tnejn. Hu preġju fis-sens li qed toffri prodott mhux tas-soltu u jista’ jkun difett għax ma jiftiehemx sewwa mill-qarrej medju li forsi jaqta’ qalbu li jifhem u allura jwarrab il-ktieb. Imma ngħid jien, għaliex għandna dejjem nagħżlu l-ħajja faċli meta bi ftit iktar sforz nistgħu nipproduċu u napprezzaw letteratura safja. Hemm espressjoni Ingliża li tgħid no pains no gains li jien inżommha bħala motto. Fil-fehma tiegħi l-iskop tal-ktieb  jintlaħaq meta jirnexxilu jagħnik billi jgħallmek xi ħaġa ġdida.

   8.     L-erotiżmu, l-għatx għall-ġustizzja, is-sagru u l-profan huma biss xi wħud mill-elementi tematiċi li niltaqgħu magħhom f’Meta Titkellem Hi... Temmen li inti bħala poeta mara ttrattajt xejriet bħal dawn b’sensittività jew minn perspettiva differenti milli kieku kont poeta raġel? Kif tirreaġixxi għal dan?

Jien u nikteb, f’moħħi dejjem kien hemm prinċipalment ir-rispett uman. Ippermettili nirrepeti dak li għidt iktar ‘il fuq. F’numru kbir mill-poeżiji f’din il-ġabra ma nkunx nirrifletti esperjenzi personali imma nipprova npoġġi quddiem il-qarrej ċerti sitwazzjonijiet tal-ħajja u permezz tal-immaġinazzjoni nixħet dawl fuq  realtajiet li l-bniedem sfortunatament qed isib ruħu fihom u li kuljum naqraw jew nisimgħu bihom, realtajiet ħafna drabi mhux mixtieqa li jġibu sofferenza lil dak li jkun involut fihom, eżempju  d-diżappunt, l-oppressjoni, is-separazzjoni, l-abbandun, il-laxkezza, iċ-ċħid tad-dritt li wieħed jgħix ħajtu kif irid u ħafna oħrajn. Hekk Alarju, C.V., Kontinwità, Extra u Fdal ta’ Missier  jagħtuna stampa tad-delużjoni li jsofru  xi wħud, Reċidiv u Logħba jiftħulna għajnejna għall-oppressjoni f’ċerti pajjiżi u l-konsegwenzi tagħha, filwaqt li F’Kantiku, Wara l-Bibien Magħluqa u Lampieri tal-Maqdes stħajjilt kif igħix vittma tal-vizzji  li jxejnu d-dinjità tal-bniedem. Min-naħa l-oħra Sanction Letter, Matriċi, Zokkra tal-Kubu u Agape II ilkoll huma  għajta favur il-ħajja, u favur l-imġieba korretta tal-bniedem. Fittixt li nkun sensittiva ma’ min jinsab ibati għax oppress u inqas sensittiva ma’ min jimponi u joppressa irrispettivament minn jekk jien jew huma konniex mara jew raġel.

    

   9.     Fil-poeżija Zokkra tal-Kubu ssemmi “il-gost u t-turment”. F’Perfett ma kontx hemm dik li tista’ tkun awtodefinizzjoni  fil-vers “jien, artist maħtuf fl-azzjoni”. Xi tgħid dwar dawn iż-żewġ referenzi testwali f’rabta mal-poeżija u miegħek bħala poetessa?

 Il-gost u t-turment huma ż-żewġ elementi prinċipali u/jew rivali li jaħkmu l-menti u l-fiżiku tal-bniedem. Jistgħu jkunu komplementari u jistgħu jitwaħħdu biex il-bniedem jimponi lilu nnifsu fuq ħaddieħor. Fit-tieni kwotazzjoni  kont qed nirreferi għall-perfezzjoni li l-bniedem dejjem ifittex li jasal għaliha fil-ħajja u li x’aktarx  jinħasad minn din id-dinja waqt li jkun għadu jfittixha għax hija diffiċli. Il-perfezzjoni mhijiex xi ħaġa  fiżika imma ambizzjoni, karatteristika li ħafna drabi ġġiegħlek tbati. Kollha huma elementi qawwija fil-poeżija imma f’dal-kuntest mhux relatati ma’ xulxin.

   10.                         Min jaqra dawn il-versi tiegħek jifhem mill-ewwel li inti msajra sewwa fis-sengħa tal-kitba, imma anki tal-poeżija. Minn fejn ġej dan kollu?

Minn imħabba ġenwina lejn il-poeżija sa miċ-ċokon kif ukoll minn ħafna u ħafna qari ta’ Malti, sew ta’ proża kif ukoll ta’ poeżija ta’ kittieba klassiċi u kontemporanji nfluwenti li antiċipa l-bidu tal-kitba tiegħi.

   11.                         Inti fost dawk il-poeti moderni li għażlu jiktbu versi mirqumin u  neqsin minn lingwaġġ oxxen, sensazzjonalist u li jdarras bla ebda skop ulterjuri. Xi tgħid dwar din l-għażla tiegħek?

Mhux fija li noħloq sensazzjoni, anzi nagħżel li noqgħod lura, inżomm profil baxx. M’għandi ebda tragward speċjali  f’moħħi li nixtieq nilħaq. Fil-kitba nfittex li ngħid dak li għandi ngħid b’mod meqjus u xieraq, xi kultant ukoll sottil, biex nilħaq l-għan tiegħi. Dan għax qiegħed fis-sistema tiegħi u jiġini naturali.

   12.                         Naf li inti tikteb ukoll versi bl-Ingliż u bit-Taljan. X’vantaġġi hemm wara dan? Hemm min jgħid li huwa apprezzat bħala poeta aktar barra minn Malta milli f’pajjiżu? X’inhi l-esperjenza tiegħek f’dan ir-rigward?

Jista’ jkun li hemm jew kien hemm min jiġi apprezzat l-iktar barra minn pajjiżu u naf li kien hemm, skont kemm u fejn fittex li jindiehes jew skont taħt liema stilla jkun twieled. Iktar nemmen li wieħed ma jkunx infiltra ċ-ċirku “tal-kbar” jew “tal-proġettati” jew għax ma seħħlux jew għax għażel li jżomm profil baxx milli ma safax apprezzat, għax it-tajjeb jitkellem għalih innifsu imma mhux kulħadd jagħżel li jagħtih għarfien. Jien kelli mumenti fejn ġejt apprezzata sew Malta kif ukoll barra minn Malta. Meta kien jistħoqqli l-Premju tal-Ktieb għall-ġabra poetika tiegħi Arpeġġi hawn Malta ħadtu allavolja ma kien għadni ngħix fl-anonimat u meta kien ħaqqni nirbaħ konkors barra minn Malta rbaħtu wkoll. Imbagħad ikun hemm fatturi oħra li jidħlu fil-kredu u li mhux dejjem ikollok kontroll fuqhom bħal opportunitajiet, ċirkustanzi tal-ħajja etc.

    13.                         Kemm hu apprezzat il-poeta f’pajjiżna? X’jista’ jsir biex  il-poeta u l-poeżija jingħataw spinta ’l quddiem f’pajjiżna?

Kull meta kien hemm bżonn li tinħasad ras dejjem kienet dik tal-poeżija li ħallset il-prezz l-ewwel. Ħafna drabi titqies bħala żejda jew bla siwi. Jingħaddu l-poeti li sabu l-ispazju li fittxew u tqiegħdu fuq il-pedestall li jixirqilhom. Dan jista’ jkun riżultat ta’ ħafna fatturi fosthom ta’ preferenza, simpatija, nuqqas ta’ riżorsi jew ta’ apatija inġenerali  lejn l-arti poetika. Biex il-poeżija tingħata spinta ‘l quddiem irid jinħoloq kulleġġ tal-poeżija u jsiru ħafna sessjonijiet ta’ kitba spiss li jkunu miftuħa għal kulħadd kif isir barra minn xtutna.

    14.                         Xi tgħid dwar l-impenn tiegħek fi ħdan l-Għaqda Poeti Maltin?

L-Għaqda Poeti Maltin hija spalla għall-poeti aspiranti għax isservihom ta’ vetrina fejn jesponu l-kitba tagħhom għall-apprezzament u l-kritika kostruttiva. Lili għenitni nsib saqajja malajr fi ħdanha u għenitni ħafna wkoll fil-pubblikazzjonijiet tiegħi. Bħala membru  dejjem fittixt li nkun attiva kemm fil-parteċipazzjoni fil-lejliet letterarji li jinżammu kif ukoll fil-kompetizzjoni annwali. Kull fejn sifirt virtwalment jew realment dejjem ġarrejtha miegħi. Fejn stajt għamilt suġġerimenti biex  nara l-Għaqda tikber u tisseddaq.

    15.                         X’tagħmel Therese Pace meta ma tkunx okkupata bil-poeżija u l-kitba? Proġetti għall-ġejjieni?

Bla dubju tkun qed taqra, tfittex l-opportunitajiet, tistabilixxi u żżomm il-kuntatti  fl-istess ħin li tissokta tgħix il-ħajja normali ta’ omm. Dwar proġetti-hemm qafas ta’  xi ħaġa imma xejn li hu fi stadju avvanzat.

Patrick Sammut (Jannar 2012)