Saturday, October 05, 2013

Patrick Sammut jintervista lil Maria Grech Ganado


1.     Liema huma dawk il-waqtiet, esperjenzi u ħwejjeġ li jispirawk?

Konversazzjoni, mixja waħdi fil-kampanja, biċċa mużika jew pittura,  il-qari, is-sinjifikat jew il-problemi tal-ħajja, l-imħabba jew in-nuqqas tagħha, eċċ. Kollox jista’ jispirani – però forsi l-iżjed hu   l-ħsieb dwar l-esperjenzi li l-bniedem jgħaddi minnhom, kemm   ħaddiehor kemm jiena stess. Jispirani ħafna l-kunċett taż-żmien. L-ilma jaffetwani ħafna – fil-baħar jew fil-banju, taħt id-doċċa,   inħossni iżjed riċettiva.

    2.     Liema huma l-pubblikazzjonijiet tiegħek u fiex jikkonsistu fil-qosor?

Bħala ġabriet għandi erba’ kotba bill-Malti: Iżda Mhux Biss, Skond Eva, Fil-Ħofra Bejn Spallejha u l-Monografija li ppubblikat l-Università. Bl-Ingliż, hemm Ribcage, Cracked Canvas u Memory Rape. Jikkonsistu lkoll minn poeżiji varji. Għandi ħafna poeżiji ppubblikati f’antoloġiji kemm Maltin kemm barranin, kif ukoll poeżiji tradotti f’xi 11-il lingwa differenti, jew poeżiji bl-Ingliż li rebħu xi kompetizzjonijiet. Għandi wkoll stejjer qsar pubblikati f’xi magażin kif ukoll online. Imbagħad hemm it-traduzzjonijiet għall-Ingliż ta’ poeżiji ta’ ħaddieħor ġo ma nafx kemm-il magażin jew antoloġija, kif ukoll xi artikli fil-gazzetti lokali. The Drunken Boat immexxi online minn Rebecca Seiferle, ippubblika ħarġa dwar il-poeżija Maltija li tiegħu kont l-editur.

    3.     Xi tgħid dwar l-għażla tal-forom metriċi u prosodiċi li tħaddem?

M’għandix wisq x’ngħid għax qatt ma naħdem b’forom tradizzjonali ħlief free verse. Nikteb poeżiji qsar, pjuttost liriċi u għar-ritmu niddependi fuq widnejja. Anzi, hemm drabi meta r-ritmu jiġi bħal biċċa mużika qabel il-kliem. Xi drabi nuża anki r-rima u nħobb ħafna r-rima interna. Iżjed nikteb spontanju milli mod ieħor. Hemm xi poeżiji li ndum nirrevidihom, l-iżjed wara ħafna żmien, imma s-soltu poeżija tiġini kważi kompjuta f’daqqa u jekk ma nniżżilhiex mill-ewwel, tintilef fl-arja.

    4.     Għal min taħseb jappellaw il-versi tiegħek?

Naħseb għal dawk li jħobbu l-ideat metafiżiċi, il-metafori u l-mużika ta’ poeżiji. Imbagħad hemm in-nisa li jgħiduli li nesprimi dak li jħossu huma. Dalaħħar skoprejt li anki liż-żgħażagħ jappellaw, avolja hemm min isibhom kumplikati meta jridu jistujawhom bilfors għal xi eżami. U minħabba dal-fatt jiddispjaċini ħafna għax nixtieq li jistgħu jagħtu biss pjaċir L.

    5.     Temmen li inti bħala poeta mara tittratta xejriet mill-ħajja tal-bniedem (bħall-imħabba u l-erotiżmu, il-qasam soċjali, ir-relazzjoni bejn il-‘jien’ u l-‘int’) b’sensittività jew minn perspettiva differenti milli kieku kont poeta raġel? Kif tirreaġixxi għal dan?  

Nittama li iva. Imma ma nħobbx nissejjaħ femminista għax ma jogħġbunix it-tags. Kull ma nagħmel hu li nittratta esperjenzi ġenwini ta’ persuna li nzertat kienet mara f’soċjetà għadha patrijarkali. Anki l-esperjenzi ta’ ħaddieħor, ovvja li jgħaddu (jiġu ffiltrati) minn għajnejn u qalb ta’ mara. Ħafna jaħsbu li l-poeżija Iżda Mhux Biss tista’ titqies bħala l-manifest tal-kitba tiegħi.

    6.     Naf li inti waħda minn dawk li fhimt bl-importanza li vrusek jiġu tradotti għal ilsna barranin. X’vantaġġi hemm wara dan?

Il-vantagg li l-poezija Maltija tinxtered ma’ pajjiżi oħra, le? U li aħna l-kittieba niltaqgħu ma’ kittieba u nżuru pajjiżi barranin. B’hekk jespandu l-ispirazzjoni, l-ideat u l-perspettivi tagħna. Għandna bżonn ukoll stimuli ġodda dejjem biex l-ispirtu ma jgħajjix. 

    7.     Hemm min jgħid li huwa apprezzat bħala poeta aktar barra minn Malta milli f’pajjiżu? X’inhi l-esperjenza tiegħek f’dan ir-rigward?

Naqbel mija fil-mija. Meta nżur xi festival jew konferenza barra minn Malta niltaqa’ ma’ interess u rispett li rari nsibhom f’Malta. U dan mhux għax inkun lok fejn kull min hemm hu anki hu jew hi kittieb, għax jiġu ħafna nies jisimgħu u jieħdu interess fil-kitba, il-lingwa u l-pajjiż ta’ ħaddieħor.

    8.     X’jista’ jsir biex  il-poeta u l-poeżija jingħataw spinta ’l quddiem f’pajjiżna? U l-poeta mara fiex tinsab?

Malta wkoll għadna festival tal-letteratura mtella’ mill-Inizjamed li għalih jiġu kittieba barranin. Kull sena dal-festival qed jikber u qed tiżdied l-udjenza. Inizjamed ukoll bdiet korsijiet tal-kitba li qed jiġbdu ż-żgħażagħ. Qed ikun hawn iżjed kotba li jiġu pplubbikati, avolja l-poeżija ma ssib lil ħadd li lest ħa jippubblikaha għax ma tinbigħx wisq. Però, b’You Tube u iġjed u iġjed b’Facebook, wieħed għandu l-opportunità jaqsam il-poeżiji tiegħu u jirċievi l-ġudizzju tal-oħrajn. Il-poeta mara għandha l-istess status ta’ raġel f’dan il-qasam – anzi naħseb li hawn iżjed nisa qed jiktbu tajjeb bħalissa. Nittama li dal-interess jikber biżżejjed biex ’il quddiem jippubblikaw anki kotba mhux self-published biss.

    9.     X’tagħmel Maria Grech Ganado meta ma tkunx okkupata bil-poeżija u l-kitba? Proġetti għall-ġejjieni?

Illum mhux wisq għax għalaqt is-70 u mhux dejjem niflaħ. Naqra ħafna, nimxi fil-kampanja, nisma’ l-mużika u nieħu ħsieb tiegħi nnifsi u d-dar. Però, meta kont iżgħar rabbejt familja, kont ngħallem fid-dipartimenti tal-Ingliż fl-università, il-Junior College u anki skejjel sekondarji. Attwalment, kelli ħajja mżewqa mhux ħażin, eż. studjajt fl-Universitajiet ta’ Cambridge u Heidelberg fi żmien li rari kienu jkomplu jistudjaw it-tfajliet Maltin. Kont nirreċta. Kont inħobb niddiskuti. F’ħaġa waħda qatt ma tbiddilt u qatt ma jien se ninbidel – ngħaddi ħafna żmien niċċassa u noħlom.

Wednesday, October 02, 2013

Interview with Patrick Sammut on Diogen Pro Culture magazine

Please click on the following link for the interview:

http://www.diogenpro.com/interview-patrick-sammut.html

Many thanks to poet and editor Sabahudin Hadzialic and author Tatjan Debeljacki.