Friday, June 29, 2012

Il-poeżija ta Emmanuel Cachia


Dan tal-lum huwa eżempju ta' bniedem li jikteb il-poeżija fuq kollox bħala passatemp iktar milli għall-pubblikazzjoni. Dawn ta' Emmanuel Cachia huma poeżiji li drabi dehru fil-paġni letterarji ta' gazzetti lokali. Bħal Emmanuel Cachia hawn bosta li jiktbu l-versi biex ħafna drabi jħalluhom magħluqin fil-kexxun. Kemm huwa aħjar li joħorġu għad-dawl ix-xogħol tagħhom, dejjem bl-idea li jistgħu dejjem iktar itejbuh? 
                                                                                                                

Nota Bijografika:
Emmanuel Cachia għandu 48 sena. Imwieled l-Isla u jgħix f’Ħ'Attard. Huwa miżżewweġ lil Marisa u għandu tifel ta' 16-il-sena, Ryan. Jaħdem bħala Principal – Knowledge Services fil-Bank Ċentrali ta' Malta. Huwa dilettant ta' dak kollu li għandu x'jaqsam mal-Isla u supporter kbir tat-timijiet tal-Manchester United u tal-Cagliari. Iġemma’ l-ingravati u statwi tal-allat Griegi u Rumani. Iħobb jaqra, l-arti u t-teatru. Jidher li hu bniedem ferħan u pożittiv imma bħal bosta minna jgħaddi minn perjodi spissi ta' delużjoni u vojt ġewwieni. Terapija biex jimla dan il-vojt hija l-istudju tal-psikoloġija u tal-filosofija, u l-poeżija.
Il-poeżija tiegħu:
L-14-il poeżija huma kollha msejsin fuq metrika u prosodija tradizzjonali. L-għażla tal-poeta tmur fuq il-kwartina b’rima mqabbża, mela ABĊB. Il-versi jvarjaw fit-tul, imma huma kollha versi sempliċi: senarji, settenarji, ottonarji u novenarji. Jinħass li r-ritmu tal-ottonarju huwa anki dak tal-marċ (ara Back to Innocence – Poeżija tal-Milied) u l-passi jew daqqiet tiegħu huma b’saħħithom tant li jibqgħu jidwu f’moħħ dak li jkun.
Mill-ewwel Emmanuel Cachia juri wkoll familjarità mal-opri tal-arti f’rabta mal-pittura u l-fotografija. Dan billi ma’ kull poeżija jorbot immaġni partikulari li b’xi mod jew ieħor tirrifletti l-kontenut tal-poeżija jew parti minnha. Poeti u pitturi minn kull epoka u minn pajjiżi differenti jispiraw ruħhom mill-istess ħwejjeġ li ilhom madwarna sa mill-bidu nett. Dan jinħass f’Qamar fejn il-poeta solitarju jsib kenn u kumpanija anki fil-ħlejjaq naturali. Huwa jaqsam mal-qamar ġrajjiet personali, imma anki umani u għalhekk universali. Hawnhekk imgħoddi, preżent u ġejjieni jitwaħħdu f’sensibbltà unika li hija maħkuma minn din il-preżenza li tnissel sentimenti u tifkiriet ta’ mħabba fil-poeta. Eros (imħabba) u Thanatos (mewt) isiru ħaġa waħda, bħalma jsiru waħda s-sens tal-ħtija fuq naħa u x-xewqa fuq in-naħa l-oħra.
Hemm imbagħad waqt meta l-poeta jispira ruħu wkoll mill-qasam tal-mużika kontemporanja: dan narawh fil-poeżija El Tango di Roxanne, ispirata mill-kanzunetta tal-grupp Police, Roxanne. Quddiem il-prostituta Roxanne l-poeta jħoss li jixtieq iqabbadha t-triq it-tajba: dik li joffrilha ħajja mill-ġdid u mkenna mid-dnub.
Jinħass mill-ewwel li Cachia huwa bniedem sensittiv u li japprezza s-sabiħ filwaqt li jitnikket bil-ħażin u bl-ikrah. Spiss jinħass li l-poeżija sservi bħala duwa kontra l-uġigħ u s-solitudni tal-poeta. F’Invierno hemm sens ta’ vojt ġewwieni li ġej mill-fatt li l-“int” tbiegħed mill-“jien”. Huwa sens li jitwassal permezz ta’ referenzi għal sensazzjonijiet bħalma huma r-“riħ” u l-“kesħa”, imma anki bis-saħħa tal-istaġun xitwi.
Spiss Cachia jitlaq mill-ambjent naturali u mill-istaġuni biex wara jgħaddi għall-ħsus personali u ġewwiena. Dan jagħmlu wkoll f’Ħarifa fejn l-ilwien naturali (il-griż, l-isfar) jirriflettu burdati ġewwiena. Il-ħarifa ġġib magħha ċ-ċpar u b’hekk bidla fil-burdata ta’ dak li jkun. Huma f’waqtiet ta’ “ċpar” jew ta’ diffikultà meta l-poeta jirrikorri għall-fidi (“Mulej, int għadek tħobbni?/ Fil-każ, ħenn ftit għalija.”) Il-ħajja hija ppreżentata bħala ċirku, mela tintrabat ma’ sens ta’ diqa u monotonija. Il-poeta jħossu barrani u forsi għalhekk, soluzzjoni għal dan kollu tista’ tkun il-mewt (“Inħossni f’dinja żejjed,/ Qed naħli biss iż-żmien,/ Mhux ħlief mifni bid-dwejjaq,/ Forsi... l-aħjar it-tmiem.”)
Il-faxxinu tal-ambjent naturali fuq il-poeta narawh ukoll f’Baħar (B’dedika lil M). Hawn Cachia jaħrab mill-għagħa biex isib ftit kwiet ħdejn il-baħar. Nassistu għat-twaħħid finali tal-poeta mal-baħar. Anki hawn element naturali (il-baħar) jirrifletti l-burdati differenti tal-bniedem. Il-baħar jinftiehem ukoll bħala dak l-ispazju li jesa’ s-sigrieti u l-ħtijiet tal-poeta, imma anki bħala terapija kontra l-problemi tal-preżent. L-ottonarju b’xi mod jew ieħor jirrifletti r-ritmu ħafif tal-istess mewġiet.
Il-mewt, jew aħjar is-suwiċidju, jissemmew f’Tislima lil Gary Speed (Manager tat-Tim Nazzjonali tal-futbol ta’ Wales 1969-2011). Hija poeżija marbuta ma’ żmien u persuna partikolari, mela mar-realtà. Anki l-bniedem tal-ikbar suċċessi għandu l-waqtiet ta’ wġigħ u ta’ kriżi tiegħu, u dawn kapaċi jwassluh għal soluzzjonijiet estremi.
Il-versi tat-twemmin jidhru f’Il-Madonna u Ommi. Cachia jindirizza lill-Madonna, omm Kristu tarbija. Jagħmlilha wkoll għadd ta’ mistoqsijiet proprju f’Jum il-Milied. Aktar tard tidħol il-figura tal-omm bijoloġika li tibqa’ toffri kenn lill-iben anki meta jikber jew tiġi nieqsa minn din id-dinja. F’versi bħal dawn Cachia jesprimi ċ-ċokon tiegħu. F’waqtiet ta’ “toqol” jirrikorri għax-xewqa t’ommu, dik li jiftakar fil-Madonna u jirrikorri għall-fidi. Il-figura tal-omm li toffri kenn lil binha tidher ukoll f’Baħar (B’Dedika lil M): hawn il-poeta jsib il-kenn anki fl-imgħoddi jew fit-tifkira tat-tfulija: “Kemm nixtieq inniżżel sieqi,/ u nċafċaf ftit bħal dari,/ waqt li ommi trossni magħha,/ b’idha l-oħra tmelles xagħri.” Versi ta’ twemmin oħra huma Il-Grampun: hemm ix-xbihat tal-grampun (dak li miegħu tqabbad ħwejjeġ differenti) u tal-istilla (simbolu tad-dawl, rigal dirett minn Alla). Il-poeta hawn jammetti li kien hemm waqtiet meta “Għall-istilla li bagħat Alla,/ Jiena bqajt indifferenti” u “Il-grampun li mlejtu b’kollox,/ Ħlief bl-imħabba tal-Mulej.”
Fuq bażi ta’ xbihat u lessiku Cachia jagħżel li jkun sempliċi u dirett. Hemm biss il-piż tas-sinċerità u tal-umiltà, tal-bniedem li jagħraf fuq kollox id-dgħjufijiet tiegħu bħala tali.
Il-Milied jerġa’ jissemma f’Back to Innocence – Poeżija tal-Milied, imma fuq kollox dawn huma versi ta’ natura soċjali għax jikxfu n-nuqqasijiet tas-soċjetà moderna u materjalista (jissemmew ix-xalar, il-ġirja għar-rigali, id-droga, ix-xorb u l-“Inċidenti tal-karozzi”). Cachia jqiegħed f’kuntrast il-preżent korrott (l-ewwel parti tal-poeżija) mal-imgħoddi innoċenti (it-tieni parti). Għalhekk din il-poeżija tieħu l-għamla ta’ talba biex il-bniedem jerġa’ lura għall-oriġni sempliċi, mhux mittiefsa minn “niket żejjed” u mix-“xjaten ġewwa l-menti”.
Quddiem ħajja li m’għandha xejn mill-ideali, Cachia jiftaħ il-poeżija Kieku l-Ħajja Kienet bl-ipotetiku. Huwa jistħajjel jew jixtieq ħajja ideali fejn jaħkmu l- hena, l-imħabba, il-ħbiberija, u l-bilanċ f’dak kollu li jsir u nagħmlu. Alla hu preżenti anki hawnhekk: l-utopija hi frott Alla, imma hu l-bniedem stess li biegħed lilu nnifsu minn stat ideali bħal dan.
Cachia ma jibżax ikun introspettiv u jikteb versi qrara. Hekk jagħmel f’Forsi Dementia? Naraw mill-ġdid ir-relazzjoni bejn il-“jien” u l-“int”. Mhux kollox sejjer sewwa, anzi l-“jien” bħal lest li jġorr it-toqol tal-ħtija ta’ dak li mar żmerċ. Hemm l-idea tal-ħajja anki bħala illużjoni; dik li jekk tidher kif verament hija tista’ taqsam qalb il-poeta. Allavolja hi poeżija dwar l-imħabba u t-tradiment, il-firda, l-uġigħ. Ir-ripetizzjoni insistenti fuq il-kelma “Allavolja” trid twassal lill-qarrej il-fatt li t-tifkira tal-persuna maħbuba tippersisti f’moħħ min qed jikteb.
L-“int” f’O Kemm Hu Sabiħ jista’ jkun kemm preżenza femminili daqskemm Alla. Żgur li l-“int” hawn inissel fil-poeta sens ta’ kenn, armonija, hena, serħan u ċertezza. Dawn ta’ Cachia huma versi pożittivi, imnissla minn min hu mġarrab u b’hekk jaf japprezza tassew it-tajjeb u s-sabiħ tal-ħajja.
F’48 sena Cachia jfakkar li t-tiftixa tal-“jien” tibqa’ għaddejja minkejja li l-bniedem ikun laħaq l-età tal-maturità. Il-bniedem għaref huwa dak li jaf li l-proċess tat-tagħlim ma jispiċċa qatt, u li jagħraf in–nuqqasijiet tiegħu. Mill-ġdid għalhekk għandna l-awtodikjarazzjoni tal-umiltà: “Għad jibqa’ biss il-kliem,/ Ta’ raġel mill-komuni”. Huma wkoll versi eżistenzjali: il-vjaġġ tal-ħajja xi darba jintemm u jibqgħu biss it-tifkiriet tat-tiġrib permezz tal-poeżija. Il-poeta jikteb għalih, imma fl-aħħar mill-aħħar bis-saħħa tal-poeżija jaqsam tiġribu mal-qarrejja. Anki f’Allavolja l-kitba tinftiehem bħala serħan imma wkoll bħala dikjarazzjoni ta’ fatt jew stat ġewwieni.
Dawk ta’ Emmanuel Cachia huma versi ħfief, sbieħ, sempliċi, li jitwieldu f’qiegħ qalbu sensittiva għall-aħħar. Għandhom ħafna mill-poeżija Romantika tal-ewwel nofs tas-seklu 20, imma fihom tinħass ukoll ċerta sensittività li tintrabat ma’ żminijiet aktar reċenti. F’waqtiet ta’ kriżi l-poeżija sservi bħala tieqa li meta tinfetaħ tħalli dak kollu li jtaqqal lill-poeta minn ġewwa joħroġ barra u b’hekk jistrieħ. Huma versi personali li fl-aħħar mill-aħħar jilħqu l-universali ladarba mhumiex biss riflessjoni ta’ dak li għadda u għaddej minnu Emmanuel Cachia, imma mera ta’ dak li ngħaddu minnu jew għad inġarrbu lkoll kemm aħna bħala bnedmin tad-demm u l-laħam xi darba jew oħra.
(April 2012)


Żewġ poeżiji ta’ Emmanuel Cachia:
 Il-Madonna u Ommi
Meta l-ewwel weġgħa?
Kien jagħtik bis-sieq?
Kien jitqalleb f’ġufek?
Kellek ħin tistrieħ?

X’deherlek meta rajtu?
Min jaf kemm thennejt!
B’dak li qallek l-anġlu
Kien dak li stennejt?

Meta sqejtu b’sidrek?
B’ħarqa madwar dahru?
Meta kien jitbekka?
Meta mellist xahru?

Meta rajt il-kewkba
Smajt tal-anġlu l-kant?
Meta kont issaħħnu
Madwar dak il-mant?

Meta qallek mamma
Ħassejt xi skoss ġo qalbek?
Meta ġew ir-rgħajja
Moħħok sewwa qallek?

Int lil min kont titlob?
Qatt ma naqsek xejn?
Dejjem sibt tweġiba
X’ħin fittixt fl-għajnejn?

Int li safja w pura
Kemm tfakkarni f’ommi
Kemm inħossni rridha
Biex ġo ġufha żżommni!

Jiena biċċa bniedem,
Mhux bħal Ibnek, Alla!
Veru għandi ismu,
Imma s’hemm... Imnalla!

Taf li anke ommi,
Kellha d-dinja bija,
Mimmi kont t’għajnejha,
Sa ma kont tarbija.

Forsi, anzi nemmen,
Ommi qiegħda ħdejk,
Trid li meta mtaqqal,
Nafda jien f’idejk.

Issa aħjar niskot,
U nisma’ x’jgħid is-skiet,
Is-skiet li għandu leħnu,
Illum, Jum il-Milied.

Tislima lil Gary Speed
Manager tat-Tim Nazzjonali tal-futbol ta’ Wales (1969-2011)
Min jaf x’ġegħlek tagħmilha?
Raġuni għala xbajt
X’kellek qiegħed inawrek
Tisbit tar-ras mal-ħajt.

Suċċessi wieħed f’wieħed,
Dhert kont tant maħbub,
Bil-logħob qisu maġija,
Min jaf kemm ferraħt qlub.

Ħabel dawwartu m’għonqok,
L-uġigħ int ma flaħtux,
Forsi ħadd ma fehmek
Fhimt li Alla trux.

Minn qalbi xtaqt infakkrek,
Avolja nafek ftit,
Strieħ int fejn qiegħed,
Tislima xtaqt nagħtik.
                                                                                                                                           

Thursday, June 28, 2012

IL XXVIII PREMIO MONDIALE DI POESIA NOSSIDE HA ESENTATO DAL CONTRIBUTO DI PARTECIPAZIONE I POETI DELLE PROVINCE COLPITE DAL TERREMOTO PROROGANDO LA SCADENZA AL 7 LUGLIO 2012


 Il XXVIII PREMIO MONDIALE DI POESIA NOSSIDE HA DECISO DI ESENTARE DAL VERSAMENTO DEL CONTRIBUTO DI PARTECIPAZIONE I POETI CHE VIVONO IL DISAGIO E L'EMERGENZA DEL DOPO-TERREMOTO NELLE SEI PROVINCE DI BOLOGNA, FERRARA, MODENA, REGGIO EMILIA, MANTOVA E ROVIGO. A TAL FINE HA PROROGATO LA SCADENZA DEL PREMIO AL 7 LUGLIO 2012. 

“Il Premio Nossideunico aperto a tutte le lingue del pianeta e a tutte le forme di comunicazione,  è nato e si organizza a Reggio Calabria e vive nel mondo.  Ma non dimentica che la storia della città è stata segnata, dalla fondazione della polis Reghion nel 730 a.C., da numerosi sismi.
Gli ultimi due, nel 1783 e nel 1908, hanno costretto i reggini e i loro fratelli messinesi - accomunati dagli stessi Eventi oltre che dalla vicinanza geografica  -  a vivere per anni in emergenza mentre era in corso la ricostruzione non soltanto dell'assetto urbanistico ma anche del tessuto economico produttivo, dell'organizzazione sociale e della ripresa generale della vita collettiva.
La comunità reggina ha quindi nel suo DNA la memoria storica ben radicata di cosa significa "ricominciare" dopo un evento distruttivo. E sa quanto sia importante, per ricaricare l'anima e infondere fiducia, l'apporto della cultura e dell'arte.
Il Premio Nosside è conscio di essere espressione di questa memoria. E ha manifestato sempre una straordinaria sensibilità sia verso i più deboli e poveri che verso gli Eventi che hanno coinvolto le popolazioni del mondo in drammi collettivi. Ha difatti inventato le quote pre-pagate dai partners per i poeti delle realtà meno ricche del mondo. E da due anni - pur vivendo in una condizione economica di precariato permanente - è impegnato in iniziative a favore della difficilissima ricostruzione di Haiti, il paese più povero e disastrato del mondo su cui si è abbattuto anche il sisma del 2010.
Il Premio Nosside non poteva quindi restare insensibile al dramma che ha colpito le popolazioni di un territorio che ha evidenziato, in questa triste circostanza, quanto sia ricco di cultura e arte. Cultura e arte che sono state al centro dell’attenzione delle classi dirigenti illuminate del passato, che soprattutto nei secoli dal Trecento al Cinquecento non hanno esitato a investire in cultura e arte con la certezza che potessero avere effetti più intelligenti e duraturi di tanti tagli e di tante iniziative effimere”.

                          Il Presidente Fondatore del Premio Mondiale di Poesia Nosside
                                                                                     Prof. Pasquale Amato