IMNEDIJA GABRA TA’ POEZIJI GDIDA FIL-KULLEGG DE LA SALLE

Nhar il-Gimgha, 3 ta’ Lulju, fl-intrata ewlenija tal-Kullegg De La Salle fil-Kottonera, gie mniedi l-ktieb MIRAGGI LASALLJANI – GABRA TA’ POEZIJI FID-DAWL TA’ SAN GWANN BATTISTA DE LA SALLE, editjat minn Patrick Sammut u ppubblikat mid-De La Salle Brothers Publications (2009). Dan il-ktieb jigbor fih zewg studji dwar zewg reliġjużi, għalliema u kittieba, Bro. Henry Grech f.s.c., u Bro. Michael Buttigieg f.s.c., poeżiji ispirati mill-figura tal-fundatur, San Ġwann Battista De La Salle, u poeżiji fi tliet ilsna (Malti, Ingliż u Taljan) mill-pinna ta’ erba’ għalliema fil-Kulleġġ, Mario Attard, Joseph Axiaq, Stephen Cachia u Patrick Sammut. Il-qoxra ta’ MIRAĠĠI LASALLJANI u d-disinni ta’ ġewwa huma xogħol ta’ għalliem ieħor fil-Kulleġġ, Hilary Spiteri.

Il-Lejla tmexxiet minn Patrick Sammut u għaliha attendew il-Brothers tal-Komunità Lasalljana, għalliema, studenti, ġenituri u anki membri tal-Għaqda Poeti Maltin li tagħha l-mibki Bro. Michael Buttigieg kien membru. Inqraw bijografiji qosra dwar iż-żewġ brothers kittieba u dwar l-erba’ poeti parteċipanti fl-antoloġija, u anki poeżiji tagħhom, bl-għajnuna ta’ tliet studenti tas-Sitt Klassi, Ruth Bonnici, Clara Chetcuti u Reuben Degabriele. Ex-student tal-Kulleġġ, Julian Carter, ipprovda waqtiet mużikali mill-isbaħ fuq il-pjanu.

Matul il-Lejla, Dr. Charles Briffa għamel studju dettaljat u kritiku dwar MIRAĠĠI LASALLJANI u tkellem dwar il-kontribut ta’ Bro. Henry u Bro. Michael fil-qasam edukattiv u letterarju. Il-Brother Direttur tal-komunità Lasalljana, Bro. Martin Borg f.s.c., waqt id-diskors tal-ahhar, tkellem dwar kif jiftakar lil Bros. Henry u Buttigieg, dwar il-Fundatur u dwar l-importanza li l-komunità Lasalljana dejjem tat lill-pubblikazzjonijiet ta’ ċertu livell permezz tad-De La Salle Brothers Publications. Bro. Martin kien dak li emmen sa mill-bidunett fi progett bhal dan u ghen finanzjarjament biex isir realtà. Ġiet ġentilment regalata kopja ta’ MIRAĠĠI LASALLJANI lil dawk kollha preżenti, u l-artist, Hilary Spiteri, tkellem dwar id-disinni li jżejnu lil din il-pubblikazzjoni ġdida. Il-Lejla spiċċat b’riċeviment ġentilment offrut mill-istess komunità Lasalljana.

Intervistat Raymond Grech

1. Minn fejn u meta bdiet in-namra tiegħek mal-poeżija?

RG - Qabel xejn grazzi ta’ l-istedina tiegħek. Emminni ma niftakrax mument partikulari li fih ħassejt il-ġibda lejn il-poeżija. Aktar naħseb li hija xi ħaga ġewwa fija li minn kmieni ħafna ħassejt li għandi nesprimi ruħi b’dan il-mod. Mindu kont żgħir dejjem kont persuna li tosserva; dak li bdejt nara u dak li bdejt inħoss bdew isawruni xi ftit jew wisq sensittiv. Fost l-aktar affarjiet li jdejquni fil-ħajja huma l-inġustizzja u l-ingratiduni. Fil-fehma tiegħi l-inġustizzja ġġib l-oppressjoni kemm fil-qasam soċjali, politiku, kif ukoll reliġjuz, b’hekk jinbet l-ixprun biex nikteb.


2. Temmen li biex wieħed jikteb poeżija valida għandu qabelxejn jaqra ħafna u ħafna poeżiji miktubin mill-klassiċi u minn poeti magħrufa fuq bażi dinjija?

RG - Poeżija tajba fil-fehma u l-esperjenza tiegħi hija dejjem suġġettiva. It-tiġrib persunali ta’ kull bniedem huwa uniku għalkemm jixxiebah. Li wieħed jaqra u jixtarr dejjem ġid jista’ jagħmel għax jara d-dinja ta’ ħaddiehor fir-realtà tagħha u b’hekk jintegra ruħu kemm fis-sewwa u fid-dnewwa ta’ persuna oħra; però jekk wieħed jaqra ħafna u ħafna jista’ jigi influwenzat aktar minn kemm għandu bżonn u jispiċċa jitlef l-identità unika tiegħu. Naħseb ukoll li wisq qari jieħu post is-solitudni u dawk il-mumenti ta’ riflessjoni fejn il-poeżija tkun tista’ toħroġ, tissawwar u timraħ sakemm tinqabad maħżuża fuq il-karta.


3. Liema huma t-temi li tikteb dwarhom?

RG - Nikteb skont il-ħsieb, m’għandi l-ebda tema li nippreferi. Miftuħ għal dak kollu li jgħaddi minn ġo moħħi. Konxju ħafna tal-ħolqien u min issostnih, għalhekk għandi numru ta’ poeżiji li jagħtu ħajr u qima lill-Mulej.


4. Fejn dehru l-poeżiji tiegħek s’issa?

RG - Il-poeżiji tiegħi l-aktar li dehru s’issa fuq ir-radju, rivisti, folji, bloggijiet u ġurnali, kif ukoll f’kotba kemm Malta u barra minn Malta.


5. Fejn u meta tispira ruħek l-aktar?

RG - Din mhix faċli li niġbed konklużjoni fuqha. Il-lehma poetika m’għandhiex xi lok partikulari fejn tgħammar; il-muża taf tgħarxek fi kwalunkwe sitwazzjoni. Ġejt imnebbaħ kemm f’ambejnt solitarju kif ukoll qalb il-folol.


6. Temmen li l-poeżija għandha tkun biss eżerċizzju fl-arti, jew għandha jkollha wkoll messaġġ?

RG - Ngħid għalija poeżija bla messaġġ mhix poeżija tajba. Jista’ jkun li mhux kul]add jaqbel miegħi, però jien inħoss li irrid inkun parti mis-soluzzjoni. Għaldaqstant inwassal messaġġ li għandu jagħti kontribut sabiex l-affarjiet jaqilbu għall-aħjar. Jista’ jagħti l-każ li l-messaġġ ma jintgħarafx mill-ewwel għax ikun moħbi jew jistkenn fil-metafora. Meta persuna taqra l-poeżiji tiegħi bil-galbu, bla għaġla, issib li hemm tagħlima jew messaġġ ta’ min jixtarr.


7. Tippreferi tikteb il-poeżija skont kriterji tradizzjonali fejn taħkem ir-regolarità, jew il-poeżija skont kriterji moderni fejn jaħkem il-vers ħieles? Għaliex?

RG - M’għandi l-ebda preferenza, daqqa nikteb tradizzjonalment u daqqa nikteb bil-vers ħieles. Dan nagħmlu skont il-ħtiega, u skont l-udjenza li magħha rrid naqsam ħsibijieti u fl-istess ħin nidentifika lili nnifsi mal-problemi ta’ ħaddiehor. B’hekk nagħti l-kuraġġ sabiex kemm il-qarrejja u s-semmiegħa tiegħi jinħelsu minn ħsibijiet u emozzjonijiet li jagħmlu ħsara.


8. Kemm huma importanti l-Għaqdiet tal-Malti u l-mezzi tal-komunikazzjoni għall-poeta?

RG - Kemm l-Għaqdiet kif ukoll il-medja jagħtu għajnuna imprezzabbli lill-kittieb. L-Għaqda Poeti Maltin li tagħha jien membru attiv tagħmel ħafna ġid lill-poeta, kemm dak li għadu jibda kif ukoll dak li hu stabbilit. L-GħPM torganizza lejliet ta’ poeżija u mużika, fil-beraħ tat-toroq u fil-pjazez, għall-membri tagħha kif ukoll għall-ħbieb tal-poeżija; kulhadd jista’ jattendi għal dawn is-serati u jista’ jaqra x-xogħlijiet tiegħu. Barra minn hekk il-poeżiji li jkunu ta’ kwalità tajba jiġu ppublikati; dan jagħti inċentiv lill-poeta sabiex itejjeb il-prodott tiegħu.


9. Kemm hu importanti li l-poeta jkollu kuntatti ma’ poeti u kittieba barranin? X’importanza għandu l-internet f’dan ir-rigward?

RG - Il-poeta hemm bżonn ikollu kuntatti ma’ poeti oħrajn sabiex jaqsam xogħlu ma’ min jaħsibha bħalu. Il-ħadid isinn il-ħadid, għalhekk meta jkun hemm kuntatt bejn il-poeti, il-komunità poetika tissaħħaħ u ssib l-inkoraġġiment meħtieg. Min-naħa l-oħra l-internet għandu sehem kbir fl-iżvilupp tal-poeżija. Id-dinja qiegħda ssir villaġġ wieħed minħabba l-internet; dan fih it-tajjeb u l-ħażin tiegħu, però l-kittieb għandu jkun konxju ta’ dan il-potenzjal u juża din il-kumdità għall-avvanz ta’ kitbietu.


10. Inti tieħu ħsieb is-sit elettroniku tal-GĦPM u żżommu aġġornat. X’sodisfazzjoni jagħtik rwol bħal dan?

RG - L-ewwel ħaġa hi li b’xi mod jew ieħor nagħti sehem sabiex l-għaqda li nkun imsieħeb fija timxi ’l quddiem. Jekk kull membru jagħti sehmu jkun qiegħed jgħin lill-uffiċjali u l-bqija tal-kumitat iwettqu ħidma ta’ fejda b’risq il-poeżija għall-ġid tal-letteratura, tal-ilsien Malti u l-poplu tiegħu. Is-sodizzfazzjon jissaħħaħ hekk kif tasal il-gratitudni u ta’ dan l-Għaqda Poeti Maltin hija fuq quddiem nett.


11. Għandek f’moħħok li xi darba tippubblika f’ġabra l-poeżiji tiegħek?

RG - Dan proġett li qed iberren f’moħħi, xi ħaġa li nixtieq nagħmel. Nipprova ngħix ġurnata b’ġurnata u fl-istess ħin nippjana għall- ġejjieni. F’dan il-qafas hemm il-poeżiji lesti biex nippublikahom.


Stennejtni Mulej


Stennejtni ma’ ġenbek bi nhari xemxin
bqajt nilgħab bla ħsiebek bir-ramel għad-dell.
Bqajt nibni kastelli b'trunċieri mdawrin
bqajt narma s-suldati bix-xwabel għad-dwell.

Stennejtni ma' djulek fl-iljieli qamrin
bqajt nofroq il-baħar fuq ġifen bla qlugħ.
Bqajt nirkeb il-mewġa fuq żwiemel kburin
bqajt nofrogħ u nogħla fuq ħolmti merfugħ.

Sa waslet il-ħalla bil-minġel l-imwiet
kaxkritli l-kastelli w għarqitli l-imwieġ
faqgħetli t-trunċieri ċajpritli l-ħolmiet.

Xolt waħdi ħallietni kejnitni sirt zgħir
hemm leħnek smajt riesaq fuq żifef il-fwieġ
sejjaħtli, kellimtni... raddejtlek il-ħajr.


Raymond Grech
2 ta' April 2006
Tas-Sliema

Intervistat Anton Grasso waqt li qed naqra QRUSA (2009)

1. Anton Grasso bħala kittieb ta’ rakkonti u anki bħala l-kuxjenza/għarfien tad-differenzi bejn il-klassijiet soċjali. Xi tgħid dwar dan?

Ħafna min-nies li jisimgħu b’ismi jassoċjawni biss mal-aktar ġeneru ta’ kitba li nħobb: l-istorja tal-biża’, ir-rakkont li jimliek b’tensjoni eċċitanti, idaħħlek f’qoxortok, iġiegħlek tħares b’kurżita ` warajk jekk tisma’ żaqżiqa ta’ bieb. Dan hu qasam li interessani minn ċkuniti u ħdimt għalih minn qalbi mhux biss minħabba n-nuqqas tiegħu f’pajjiżna, anzi dik ma kinitx l-ewwel imbuttatura tiegħi lejh. Kienu l-biżgħat tiegħi u fl-istess waqt il-kurżita` tal-bniedem li jien. L-anatomija tal-biża’ u l-kurżita` li ma tistax tifridhom. Bħalma ma tifridx ukoll ħafna drabi l-kuxjenza u l-għarfien bejn il-klassijiet soċjali f’xogħlijiet oħra tiegħi. Kull bniedem għandu kuxjenza li ħafna drabi jadatta skont kif iħoss il-ħtieġa u ġieli jipprova jifgaha. Id-differenza bejn il-klassijiet soċjali hi wkoll punt importanti f’xogħlijieti. Il-bniedem għani, il-bniedem fqir, il-bniedem li jifhem u dak li jaħseb li jifhem u dak li ma jifhimx, dak li jemmen li kull ħaġa li jagħmel hi tajba u dak li jħoss li f’ħajtu qatt ma għamel xejn tajjeb. Ftit jew ħafna, kollha għandhom posthom fir-rakkonti tiegħi.

2. Spiss il-protagonisti huma nisa li jew romlu jew sfaw bla żwieġhom. Drabi oħra huma l-imwarrbin u d-dgħajfa. Għaliex dan?

Fil-fehma tiegħi l-mara hi persuna kumplessa ħafna; tista’ tagħti, anki ħafna, iżda dejjem tistenna iżjed. Forsi għalhekk fl-istejjer tiegħi, lill-mara nixgħelilha xemgħa li trid jew ma tridx, fl-aħħar ikollok titfihielha. Iżda n-niċċa ta’ ommi f’qalbi hi mnaqqxa għal ħajti kollha u naraha tibki, imnikkta, teżisti minħabba fija u fiż-żewġ ħuti l-oħra, tibni ħajja b’viżjoni qrib it-tbatija. L-imwarrbin u n-nies li m’għandhomx leħen u ħila jitkellmu u jaġixxu weħidhom jew li jħossuhom inferjuri għal ħaddieħor, dejjem kienu qribi u dejjem ħassejt li għandi ngħin lil min m’għandux ħila jgħin lilu nnifsu, nitkellem flok min ma jafx jitkellem għalih innifsu, nagħder lil min iħossu mwarrab, imweġġa’, mitluq, ’il barra miċ-ċirku tas-soċjeta` fejn jgħix. Is-simpatija tiegħi tmur dejjem lejn il-bniedem tellief, l-imbikki, il-batut, il-fqir u l-imgħakkes. X’nista’ nagħti jien lil min irnexxa? Dak m’għandux bżonni. L-istejjer tiegħi ħafna drabi jikkonċentraw fuq min falla, tilef, bata. Huma dawk in-nies li jiġbduli l-akbar simpatija u nħoss il-ħtieġa li niffaċċjahom wiċċ imb’wiċċ. U biex ir-rakkont tiegħi jkun aktar kiefer, lill-miskin nisqih ftit waqtiet ta’ hena jew ħolm ta’ hena, imbagħad ngħaddsu f’destin aktar kiefer. Kontradizzjoni? Forsi.

3. Ir-rakkonti tiegħek għandhom kemm realta` kiefra kif ukoll mis-surreali. Xi tgħid dwar din it-taħlita rebbieħa?

Bla dubju li hemm realta` kiefra. Din il-mistoqsija tkompli ma’ dik ta’ qabilha. Kiefer id-destin għal xi wħud, u jien nagħmlu aktar kiefer. Fil-fehma tiegħi m’hemmx ħajja mingħajr tbatija, ċaħda, diżillużjoni, nuqqas ta’ għarfien tal-persuna u dawk ta’ madwarha. Is-surrealiżmu fid-dinja tas-sukkonxju tiegħi, fid-dinja tal-ħolm li ma noħlomx; fid-dinja tal-ħajja li ma ngħixx jew għallanqas ma ngħixx kif nixtieq hemm il-preambolu tal-għarfien, il-mistiċiżmu profond tal-jien, il-verita`/gidba ta’ xi wħud, il-mantell li jaħrab bil-fantasija. Xi drabi l-ħajja hi surreali daqskemm reali. U xi drabi tistaqsi xinhi r-realta` mingħajr is-surreali.

4. Kif tirreaġixxi għal kumment bħal dan? Mhux veru li Anton Grasso jikteb biss dwar il-biża’ u l-waħx fis-sens klassiku tat-tifsira tagħhom.

Altru li le. Jien bniedem dgħajjef bħal ħafna mill-karattri fl-istejjer tiegħi: batejt, bkejt aktar milli fraħt, tlift aktar milli akkwistajt. Irrid nammetti li jien bniedem perfezzjonist: dan mal-qarrejja tiegħi għax miegħi nnifsi dan il-fatt ili li ammettejtu. U meta tkun perfezzjonist qatt ma tkun kuntent b’dak li takkwista, dejjem tixtieq aktar u ttejjeb dak li jkollok. Fil-fehma tiegħi s-suċċess isibu dak il-bniedem li jkun kuntent b’dak li jkollu. Għandi xogħlijiet li nikklassifikahom bħala waħxija par excellance, klassiċi fil-biża’ tagħhom, ifakkruk fil-ħolm ikrah li kellek meta kont tifel jew fil-ħolm li tixtiequ isbaħ issa li sirt adult. Imma l-waħx tiegħi jinfirex f’diversi taqsimiet, f’għadd ta’ rqajja’, illużjoni u thewdin. Mill-mummji, il-fatati, l-iħirsa tal-imgħoddi, għaddejt għall-qattiel modern, li taf tiġi wiċċ imb’wiċċ miegħu int u jien. Bla ma nafu. Għalhekk hemm il-biża’ minn dak li mhux magħruf bħala biża’.

5. Aspett importanti fil-kitbiet tiegħek hu li l-bniedem hu l-bniedem bit-tajjeb u l-ħażin tiegħu. Kemm huwa minnu dan?

Liema bniedem m’għandux it-tajjeb u l-ħażin u kif tista’ tikteb fuq il-bniedem mingħajr ma ddaħħal dawn iż­-żewġ elementi, toroq li jgħaddi minnhom kulħadd, anki min ma jammettix. Xi drabi trid tkun taf tiflihom; hemm min jemmen fil-ħażin bħala xi ħaġa tajba u l-kuntrarju. F’ħafna stejjer tiegħi l-bniedem jidher kif tabilħaqq hu, kif narah jgħix f’moħħi, kif jaġixxi miegħu nnifsu u mas-soċjeta`. Fl-istorja tal-biża’, dawn iż-żewġ elementi jistgħu jidhru mġebbda jew lejn naħa nkella oħra, iżda qegħdin hemm dejjem. Fi stejjer oħrajn tiegħi, bħal dawk li dehru fit-tliet volumi: Stejjer minn Raħal Midfun, Stejjer għall-Kenn tal-Fuklar u Stejjer minn Qiegħ l-Irdum, il-bniedem tista’ tħossu u tmissu aħjar, tisimgħu jieħu n-nifs, jilmenta, jagħdab, u l-aspett tat-tajjeb u l-ħażin joħroġ aħjar.

6. Kemm tħoss li Grasso kittieb immatura letterarjament minn żmien l-ewwel pubblikazzjoni ta’ dawn ir-rakkonti saż-żmien meta erġajt rajthom u rfinajthom?

Nemmen li mmaturajt ħafna. Jien stess insostni li meta llum m’għadx għandi l-ħerqa u l-entużjażmu tal-ewwel pubblikazzjonijiet tiegħi fil-gazzetti lokali, aktar tard fil-kotba, illum nemmen li tul it-triq tal-pubblikazzjonijiet li bdejt fil-1974 bl-ewwel ktieb tiegħi Iljieli bla Qamar, tgħallimt norqom u ngħanni dak li stajt għamilt qabel. Min hu daqsi jew min qara l-kotba tal-bidu tiegħi u min qara xogħol li ħriġt f’dawn l-aħħar snin, jintebaħ bid-differenza.

7. Fiex kien jittratta dan il-proċess ta’ rfinar?

Proċess li kif għidt int ta’ tirqim u editjar. Ma kienx proċess ħafif li naqra ħafna mill-istejjer tiegħi li ħriġt f’diversi volumi li ppubblikajt u nagħtihom il-bixra moderna u matura li mexxietni tul 35 sena ta’ pubblikazzjonijiet. Iżda nemmen li kien eżerċizzju meħtieġ u importanti. Dawk li m’għandhomx il-volumi kollha ta’ stejjer tiegħi jew għax dak iż-żmien li bdejt jien kienu għadhom żgħar inkella għax ma kinux interessati, illum fl-aħħar sitt volumi ta’ stejjer li għażilt u rrevedejt jien stess, naħseb li jistgħu jiksbu l-aħjar stejjer li ktibt.



8. X’taħseb li jagħmel il-kitba ta’ Anton Grasso waħda mfittxija minn bosta qarrejja?

L-eċċitament, it-tensjoni, l-element tal-biża’. Jibża’ kull bniedem anki dak li ma jammettix. M’għandix dubju li l-kotba tiegħi huma mfittxija ħafna għax iqanqlu l-interess ta’ bosta qarrejja, kemm dawk li jħobbu stejjer tal-biża’, kemm dawk li jħobbu stejjer b’karattri aktar attwali, li jistgħu jiltaqgħu u jidentifikaw ruħhom magħhom, min f’waqtiet rari, oħrajn f’waqtiet aktar sikwit. Iżda naħseb li fattur ewlieni fis-suċċess tiegħi hu t-tħaddim tal-kelma Maltija, mexxejja, eleganti, ħafifa u sempliċi.

9. Ġieli kellek l-opportunita` tiltaqa’ ma’ kittieba barranin li huma involuti fil-kitba tal-istess ġeneru letterarju tiegħek? Min kienu u fejn seħħ dan?

Le. Iżda bil-korrispondenza kelli kuntatt interessanti u ġenwin ma’ awturi li huma fost l-aħjar, b’xogħol magħruf universalment u maqlub f’għadd ta’ lingwi. Insemmi lil Ira Levin, li tiegħu qlibt żewġ rumanzi: Rosemary’s Baby (It-Tarbija ta’ Rosemary) ippubblikat fl-1977 u fl-1993 u A Kiss Before Dying (Bewsa qabel il-Mewt) ippubblikat fl-1993 u fl-2004. Dawn iż-żewġ rumanzi nħadmu films. Ira Levin kellu ċerta ammirazzjoni lejja. L-istess, l-awtur Amerikan William Katz, li tiegħu qlibt ukoll żewġ rumanzi. Ix-xogħlijiet tiegħu nqalbu f’aktar minn għoxrin lingwa. Xogħol ieħor li qlibt riċentament hu The Mephisto Waltz (Il-Valz ta’ Mefistofle) ta’ Fred Mustard Stewart. Xi seba’ xhur wara li bgħatt il-kopji lill-aġent tiegħu rċevejt ittra mingħand il-mara tal-awtur fejn qaltli li r-raġel tagħha kien kuntent ħafna li ddeċidejt li naqleb ir-rumanz tiegħu għall-Malti u kellhom il-ħsieb li jiġu Malta, jiltaqgħu miegħi u jaraw pajjiżna iżda b’xorti ħażina miet fl-2007.

10. X’se jikteb Grasso mil-lum ’il quddiem, jiġifieri minn wara Qrusa?

L-ewwel xogħol li għandi għall-istampa hu Rmied, ġabra ta’ stejjer li għażilt mill-ewwel sas-sitta u għoxrin volum li bdilthom radikament. Ma jfissirx li m’għandix xogħlijiet li għadhom ma ħarġux. Għandi ħafna stejjer u żewġ rumanzi oħra. Jekk nerġa’ nikseb il-ħerqa li kelli darba jistgħu jiġu ppubblikati aktar kotba ġodda tiegħi. X’se jiġri ’l quddiem ma nistax ngħid.

11. Tħoss nuqqas kbir fil-qasam lokali tal-okkażjonijiet fejn il-kittieba u l-poeti jiltaqgħu u jiddiskutu flimkien u anki mal-pubbliku interessat f’xogħlijiethom u r-rabta bejn il-letteratura u s-soċjeta`? Xi tgħid dwar dan?

Aktar milli kbir. Il-kittieba u l-poeti għandhom isibu okkażjonijiet fejn jiltaqgħu u jiddiskutu xogħlijiethom. L-akbar ħasra f’dan il-pajjiż mhix li l-awturi ma jiltaqgħux ma’ awturi oħra, iżda li l-awturi ma jiltaqgħux mal-pubbliku, jitkellmu miegħu, jisma’ siltiet minn xogħlijiethom, jiddiskuti, jidħol fid-dinja tagħhom anki jekk ma jaqbilx magħhom. F’nazzjon żgħir hi rabta meħtieġa bejn awtur u l-qarrejja tiegħu; fażi li jmissha tibda, jekk mhux mill-Gvern, mil-Librerija Pubblika, laqgħat li jġibu lill-pubbliku wiċċ imb’wiċċ mal-awtur, jidħlu fid-dinja ta’ xulxin, jaqsmu l-ideat bejniethom, min hu l-awtur, x’lest jagħti, x’jistenna mill-qarrejja tiegħu.

Gunju/Lulju 2009