Il-Festival tal-Poezija mill-Mediterran f'Gaeta.

(Fir-ritratti jidhru waqtiet differenti mill-Festival tal-Poeżija f'Gaeta)

Malta tipparteċipa f’Konvenju Internazzjonali tal-Poeżija f’Gaeta, fl-Italja t’Isfel.

Bħala parti mill-Yacht Med Festival Gaeta 2011 li din is-sena sar bejn it-12 u s-17 ta’ April, ittellgħet ukoll okkażjoni bl-isem ta’ “Il Mediterraneo in poesia – Il viaggio della parola”. Din seħħet fil-15 ta’ April filgħodu u filgħaxija. Il-moħħ warajha kien il-poeta Giuseppe Napolitano. Wara snin twal mgħoddija fl-ambjant tal-iskola Napolitano llum iddedika ħajtu għall-promozzjoni tal-kultura, partikolarment il-poeżija. Huwa l-awtur ta’ 50 pubblikazzjoni fosthom La norma della diversità – Note sul Decadentismo e la poesia italiana del primo Novecento (Edizzjoni “la stanza del poeta”, 2007), Antologia – Poesie 1967-2007 (Pubblikazzjoni Guida, 2008), Genius loci – Diciotto poesie per Normanno Soscia (Edizzjoni D’Arco, 2009). Huwa wkoll il-fundatur u d-direttur attwali tal-kullana editorjali “La Stanza del poeta” li tiġbor fiha x-xogħol poetiku ta’ għadd ta’ poeti kontemporanji kemm mill-Italja u mill-bqija tad-dinja.

Waqt dan il-festival internazzjonali tal-poeżija, “Il Mediterraneo in poesia – Il viaggio della parola”, iltaqgħu tlettax-il poeta u poetessa mill-Mediterran kollu, inkluż il-poeta u kittieb Malti Patrick Sammut. Illum Sammut huwa awtur ta’ 11-il ktieb fosthom tliet workbooks marbutin mat-tagħlim tal-Malti u tat-Taljan fil-livell post-sekondarja, żewġ kotba tal-kritika letterarja marbutin l-aktar mal-poeżija Maltija, erba’ kotba tal-poeżija u tnejn ta’ stejjer għat-tfal. Il-pajjiżi li pparteċipaw f’dan il-festival, apparti Malta, kienu Iżrael, l-Albanija, Franza, l-Alġerija, il-Bosnia, Spanja, il-Maċedonia, il-Marokk u l-Greċja. Dan seħħ fl-isfond mill-isbaħ tal-Golf ta’ Gaeta fl-Italja t’Isfel (fir-reġjun tal-Kampanja), u li huwa parti mill-baħar Tirren.

Waqt din l-okkażjoni l-poeti mistiedna tkellmu dwar żewġ suġġetti ewlenija li kienu “It-traduzzjoni tal-poeżija” (fejn parti mill-panel kien Patrick Sammut, flimkien mal-Albaniża Elvana Zaimi u l-Grieg Nasos Vaghenàs ) u “Il-mara fil-poeżija (fejn il-parteċipanti kienu tliet poetessi: Nicole Stamberg minn Franza, Samira Negrouche mill-Alġerija u Diti Ronen minn Iżrael). Dwar it-traduzzjoni tal-poeżija Nasos Vaghenàs fakkar li t-traduttur qatt ma jista’ jkun mija fil-mija leali lejn it-test oriġinali, għalkemm jagħmel mill-aħjar biex joqrob kemm jista’ jkun lejn dak li jixtieq iwassal il-poeta li kiteb il-poeżija. Vaghenàs jgħallem it-Teorija u l-Kritika Letterarja f’Ateni u spiss jiġi mistieden minn Universitajiet barranin. Kiteb saġġi dwar l-awturi Griegi kontemporanji ewlenin u huwa meqjus bħala wieħed mill-ilħna poetiċi Griegi ewlenin tal-“ġenerazzjoni tas-sebgħin”. Intqal ukoll li hemm elementi bħar-ritmu, it-ton, il-waqfiet f’poeżija li bħal donnhom jgħaddu xi ftit jew wisq dak li l-kittieb ikun irid jesprimi anki lil min ma jifhimx il-lingwa oiriġinali. Min-naħa l-oħra, allaħares ma kinitx it-traduzzjoni, l-aktar fejn jidħlu ilsna minoritarji bħall-Malti u l-Albaniż, għaliex kieku ftit kienu dawk li jistgħu jgawdu mill-benna tagħhom. Intqal ukoll li m’hemmx ilsien ikbar minn ieħor. Li jvarja huwa n-numru ta’ nies li jitkellmuh. It-traduttur professjonist irid ikun espert fiż-żewġ ilsna li jkun qed jaħdem bihom, mela fl-oriġinal u anki fl-ilsien li jkun qed jittraduċi. Huwa importanti wkoll li, kif sostniet il-kelliema Albaniża, Elvana Zaimi t-traduttur jirnexxilu jwassal lill-qarrej dik il-“marvellous wonder” li l-poeta jkun kiteb dwarha jew ħoloq fil-kitba oriġinali. Zaimi ħadet il-Masters tagħha fit-teorija tat-traduzzjoni u tittraduċi mill-Ingliż għat-Taljan. Hija l-awtriċi tal-istudju li jittratta “ir-rwol tat-traduzzjoni fil-modernizzazzjoni tas-sistema letterarja tal-ilsna minuri (il-każ tal-Albaniż)”.

Dwar il-każ tal-ilsien Malti Patrick Sammut sostna li l-kelliem ta’ dan l-ilsien għandu l-għażla li jħaddem u jinsisti fuq kemm elementi li ġejjin direttament mis-Semitiku. F’dan il-każ semmiegħa ta’ ilsna li m’humiex Għarab isibuha diffiċli ferm biex jifhmuh, filwaqt li semmiegħa li ġejjin miż-żona Għarbija jifhmu sewwa dak li jkun qed jintqal. L-għażla l-oħra hija li l-kelliem Malti jinsisti fuq elementi aktar moderni ġejjin mil-Latin, mill-Isqalli, mit-Taljan u mill-Ingliż, u b’hekk is-semmiegħa taż-żona Romanza jkollhom iktar l-opportunità li jifhmu ftit jew wisq il-ġist ta’ dak li jkun qed jintqal. Sammut fakkar ukoll li attwalment fil-proċess tal-qlib mill-Ingliż jew mill-Franċiż tad-dokumenti tal-Unjoni Ewropea l-insistenza qiegħda titqiegħed fuq dawn l-elementi lingwistiċi aktar reċenti biex inkomplu nqarrbu lil Malta lejn il-kuntest Ewropew.

Dwar “Il-mara fil-poeżija” t-tliet kelliema u poetessi qablu dwar il-fatt li aktar milli poeżija miktuba min-nisa jew poeżija miktuba mill-irġiel hemm il-Poeżija. Mill-bqija kull mara u raġel huma differenti u dan mhux fuq livell ta’ sess imma aktar fuq livell ta’ individwi fis-sens li lkoll invarjaw fil-burdati tagħna. Samira Negrouche tal-Alġerija sostniet ukoll li huwa fatt però li l-mara f’ċerti pajjiżi għadha nieqsa minn bosta drittijiet u hemm nuqqas ta’ ugwaljanza bejn is-sessi, u dan jirrifletti żgur fil-mod kif tinkiteb il-poeżija. Negrouche hija tabiba, imma minn xi żmien ’l hawn hija tiddeskrivi ruħha bħala troubadour, jew poetessa freelance. Hija wkoll President tal-Assoċjazzjoni Kulturali “Cadmos” li torganizza anki eventi letterarji internazzjonali. Il-poetessa Franċiża, Nicole Stamberg, tkellmet dwar l-esperjenzi personali li l-poeta jgħaddi minnhom u li jimbuttawh biex jikteb: esperjenzi bħall-mard jew bħat-telfa ta’ dawk li nħobbu. Hu fatt li l-poeta mara għandha sensittivitajiet differenti minn dawk tal-poeta raġel. Stamberg, flimkien ma’ żewġha l-poeta, Georges Drano, taħdem mal-Assoċjazzjoni Humanisme et Culture, f’kollaborazzjoni ma’ inizzjattivi internazzjonali ta’ natura differenti. Nicole Stamberg taħdem ukoll regolarment ma’ artisti u illustraturi tal-kotba tagħha.

Diti Ronen, minn Iżrael, tkellmet dwar il-proċess meta tiġi biex tikteb poeżija: l-ewwel hemm il-proċess tal-kreattività, proċess fejn hija l-poetessa li tmexxi; imma wara jsegwi l-proċess tal-irfinar fejn il-poetessa jħossha skjava ta’ forza ikbar minnha. Dan żgur li jintrabat mal-fatt li Ronen hija wkoll riċerkatriċi u kittieba ta’ bosta papers ta’ natura akkademika. Hija tgħallem f’Tel Aviv is-suġġett Organizzazzjoni tal-politika kulturali.

Il-poeti parteċipanti kellhom ukoll l-opportunità li jaqraw xi poeżiji minn tagħhom bl-ilsien oriġinali, poeżiji li wara ġew tradotti u moqrija wkoll bit-Taljan. Poeti mistednin oħra kienu Amir Or minn Iżrael, Georges Drano minn Franza, Agron Tufa mill-Albanija, Sabahudin Hadžialić mill-Bosnija, Gustavo Vega minn Spanja, Shaip Emërllahu mill-Maċedonja, u Mohammed el Amraoui mill-Marokk. Meta Sammut tkellem ma’ Amir Or dwar is-sitwazzjoni ta’ kunflitt f’Iżrael, intqal li fil-verità l-politiċi fiż-żona msemmija huma ħbieb, imma għalihom huwa konvenjenti li l-pajjiż ikun fi gwerra biex huma (taż-żewġ naħat) jibqgħu fil-poter. Intqal ukoll li l-politiċi hemmhekk jibżgħu ħafna mill-kelma tal-poeti li jittrattaw is-suġġett tal-politika imma mhux direttament. Or huwa studjuż tal-filosofija u r-reliġjonijiet komparati u fundatur tal-Assoċjazzjoni “Helicon Society”. Jgħallem fl-Universitajiet tal-Iżrael, fl-Ingilterra u anki fil-Ġappun, u kiteb studji dwar il-poetika u r-reliġjon. George Drano huwa wieħed mill-poeti Franċiżi misjura u kontemporanji, involut fl-Assoċjazzjoni tiegħu “Humanisme et Culture”, u organizzatur ta’ avvenimenti internazzjonali bħal Rencontre des Suds. Or huwa wkoll il-President ta’ skola tal-poeżija f’Tel Aviv. Agron Tufa mill-Albanija huwa ġurnalista televiżiv u kollaboratur ta’ Festival internazzjonali tal-Poeżija fl-Albanija u anki barra minn pajjiżu. Speċjalizza fl-Istitut “Gorkij” ta’ Moska u jgħallem il-Letteratura kontemporanja f’Tirana. Sabahudin Hadžialić minn Sarajevo studja f’Londra u huwa membru tar-Writers Association u tal-Assoċjazzjoni tal-Ġurnalisti tal-Bosnija-Ħerzegovina. Huwa wkoll editur tar-rivisti online (u issa anki kartaċea) DIOGEN u MaxMinus magazin li jiġbru fihom poeti u kittieba kemm miż-żona tal-eks-Jugoslavja kif ukoll mid-dinja kollha. Illum huwa ġurnalista freelance u jikteb poeżiji, saġġistika, drammi, satira u aforiżmi. F’pajjiżu Sabahudin Hadžialić huwa wieħed minn 15-il poeta li ngħataw pensjoni bħala rikonoxximent tal-kontribut tagħhom fil-qasam tal-letteratura lokali.

Shaip Emërllahu, anki huwa mill-Maċedonja, hu ġurnalista għar-rivista Flaka. Jgħallem il-Letteratura Albaniża u huwa direttur tal-Festival Internazzjonali tal-poeżija “Ditët e Naimit” li għal dawn l-aħħar 15-il sena sar fil-belt ta’ Tetovë. Meta Sammut tkellem mal-poeti taż-żona tal-eks-Jugoslavja kollha qablu li llum f’pajjiżhom m’hemmx firdiet ta’ natura reliġjuża. Musulmani, Ortodossi u Kattoliċi jgħixu flimkien f’sitwazzjoni ta’ tolleranza totali. Huma kollha territorji li qed jagħmlu minn kollox biex iħallu żmien il-gwerra u l-qirda li ġabet magħha wara spallejhom biex jibnu pajjiżi aħjar. Parti mix-xogħol ta’ għaqda huwa afdat lill-poeti u lill-poeżija li tgħaqqad u mhux tifred.

Gustavo Vega huwa minn Leon, Spanja, imma jgħix f’Barċellona. Ħa l-lawrea fil-Filosofija minn Ruma, u anki fil-Filoloġija Ispanika b’teżi fuq il-poeżija viżwali li tagħha sar ħallieq u anki studjuż. Bħal ħafna huwa jemmen li l-poeżija tmur id f’id ma’ espressjonijiet artistiċi oħra bħall-pittura, il-grafika u l-bqija. Mohammed El Amraoui huwa mill-Marokk imma jgħix f’Lyon u jipparteċipa spiss f’inizzjattivi internazzjonali kemm fl-Ewropa kif ukoll fiż-żona tal-Maghreb. Fil-fatt, huwa fost il-poeti li kienu Malta, bħall-poetessa Samira Negrouche, f’rabta mal-festival Inizjamed. Huwa studjuż tal-lingwistika u l-filosofija u r-ruħ wara r-rivista “Cahiers de Poésie rencontres”. Huwa wkoll il-kreatur ta’ spettakli poetiċi li fiho jorbot il-poeżija mal-kant u l-mużika. Jikteb u jippubblika kemm bl-Għarbi u kif ukoll bil-Franċiż.

Taw daqqa t’id ukoll il-preżentatriċi u attriċi Clara Galante u l-interpretattriċi Elena Cassano. Din kienet okkażjoni tad-deheb għall-parteċipanti li leħħnu ilsienhom u l-poeżija tagħhom quddiem platea internazzjonali. Is-sabiħ kien ukoll meta wasal il-waqt li fih il-poeti parteċipanti parrtu l-pubblikazzjonijiet differenti tagħhom, imma kollha marbutin mal-lingwa franka tal-poeżija. Kienet okkażjoni oħra fejn l-Ilsien Malti nqara fl-oriġinal flimkien ma’ għadd ta’ ilsna oħra li jintrabtu mar-reġjun tal-Mediterran. Il-poeżiji li nqraw waqt dan il-jum inġabru fi ktejjeb-antoloġija poetika ta’ ftit iktar minn mitt paġna, bl-isem ta’ Yacht Med Festival Gaeta 2011 – Il viaggio della parola, ippubblikat minn la stanza del poeta ta’ Giuseppe Napolitano, u bi Preżentazzjoni ta’ Vincenzo Zottola, President tal-Kamra tal-Kummerċ ta’ Latina, u Daħla tal-istess poeta u organizzatur, G. Napolitano, President ta’ “La stanza del poeta”, inizzjattiva tiegħu f’rabta mal-poeżija.

Patrick Sammut (April 2011)

MALTA AT THE INTERNATIONAL CONVENTION OF POETRY IN ITALY

As part of the Yacht Med Festival Gaeta 2011, held between the 12 and 17 April in Gaeta, Northern Italy, Malta participated in a convention of poetry entitled Il Mediterraneo in poesia - il viaggio della parola, on the initiative of Giuseppe Napolitano, the actual founder and director of the widespread editorial collection La stanza del poeta.

Thirteen poets took part, Malta being represented by Patrick Sammut, the well-known scholar, and poet, author of a very good number of books. Others hailed from various other countries, including France, Spain, Algiers, Albania, Morocco and Greece.

The main themes discussed were: The Translation of Poetry, which included Mr Sammut on the panel, and Woman in Poetry which, understandably, featured three women on the panel. Mr Sammut dwelt expansively on the roots, origins and beauty of the Maltese language, and commented on the actual translation process being recently adopted to bring the Maltese language nearer to the European context. The three poetesses argued that women had more penchant for poetry than men, but nevertheless both sexes were all subject to their various sentiments and moods.

All the poets present had the chance of reading their own lines, in their own native tongue, and these same poems were then read out in an Italian translation. Prominent guests were the renowned Spanish poet Gustavo Vega and Mohammed El Amraoui, who hails from Morocco but resides in Lyons. Hostess to the convention was the actress /presenter Clara Galante, whilst Elena Cassano interpreted.

This has been another golden opportunity for the Maltese language to feature abroad in all its glory, after the memorable one in Ravenna, in 2008, when Alfred Palma, there accompanied by Mr Sammut, read out his Maltese translation of Canto II from Dante’s Purgatorio, during the Progetto Dante 2008.

All the poems recited during this convention have been published in a book of over a hundred pages, entitled Yacht Med Festival Gaeta 2011 - il viaggio della parola, edited by Giuseppe Napolitano himself, with an introduction by Vincenzo Zottola, president of the Chamber of Commerce of Latina.

Alfred Palma

Gensonline: http://www.il-gensillum.com/news.asp?newscat=2&news=7599

http://diogen.weebly.com/yacht-med-festival-il-mediterraneo-in-poesia-2011-italia.html