Intervista ma’ Manwel Cassar (Melbourne)

 Manwel Cassar twieled fl-1933 l-Imsida. L-Awstralja ħadem bħala għalliem, skrivan maċ-Ċivil, editur letterarju ta’ ġurnali u rivisti differenti, u intervistatur-korrispondent tar-Rediffusion. Fl-1959 waqqaf l-Għaqda tal-Letteratura tal-Maltin fl-Awstralja. Huwa pittur ta’ esperjenza u ko-awtur ta’ antoloġiji ta’ poeżiji bħal Driegħ ma’ Driegħ (1971), Mal-Ħmura ta’ Filgħodu (1982), Frott Ieħor (1992) u Riflessi Fiddiena (2000).

1. Illum inti għandek ’il fuq minn 80 sena u ilek li emigrajt lejn l-Awstralja sa mill-1955. Kif tħares lejn Malta u x’hemm minnha li baqa’ jinfluwenzak anki jekk imbiegħed minnha fiżikament u temporalment?

Għandek żball ċkejken, mhux għax jimporta ħafna. It-80 sena nagħlaqhom fit-3 ta’ Jannar 2013. Lil Malta għadni nħobbha, għad li ma nagħlaqx għajnejja għal xi nuqqasijiet li huma marbuta mal-insularità. Il-moralità hi ġeneralment tajba, speċjalment dik li trabbejt fiha li darrietni nirrispetta l-valuri sodi reliġjużi u sekulari, nifraħ li għadha tinfluwenzani. L-Ilsien Malti li spiss insemmi hawn fis-sens li naqra ta’ art għandha Lsienha u dammet bih letteratura ġmielha fil-kwalità, u fil-kwantità proporzjonalment.

2. X’inhi r-relazzjoni tal-poeta u artist Malti-Awstraljan mal-kontinent il-kbir? Kif toħroġ din fil-poeżija/arti tiegħu?

Il-poeta Malti-Awstraljan ġenwin, u mhux il-qabbiel newwieħi emozzjonament għal Malta, jidwi l-ġijografija mil-lat deskrittiv u l-metafora fl-espressjoni tal-kontinent li jinsab fih b’ħajja differenti. Meta jitħallat, kif tajjeb li jagħmel, mal-letteratura lokali, jintlaqat mill-oriġinalità, il-virilità u attitudnijiet li jħarsu lejn suġġetti globali kontemporanji b’moħħ wiesa’. Hemm fl-istess ħin ċerta daqqa  fix-xogħol Awstraljan li diffiċli tfissirha, imma tagħrafha. L-istess il-Malti-Awstraljan  jevolvi  mhux bilfors dejjem jew bl-istess kejl f’leħħa differenti minn ta’ Malta. Madankollu l-ħarsien tal-Malti korrett  bl-idjoma Maltija huma magħżużin.

Intervistajt għadd ta’ artisti Maltin-Awstraljani ta’ Victoria u ta’ New South Wales. Huma jew figurattivi jew ċerebrali. Hemm min għandu rabta ta’ memorja  Maltija, imma hekk jew hekk hawn abbundanza ta’ materjal  u ta’ opportunitajiet.

3. X’inhuma jagħmlu l-poeti u kittieba Maltin-Awstraljani hemmhekk biex iżommu kuntatt ma’ xulxin?

Sfortunatement, il-kittieba Maltin-Awstraljani ma tantx iżommu kuntatt ma’ xulxin. Imma f’Melbourne għandna  ċ-ċans li niltaqgħu darba fix-xahar  f’laqgħat  ta’ qari tal-Maltese Literature Group-Grupp Letteratura Maltija, u darba fis-sena f’kunċert mużiko-letterarju fil-Festival tal-Maltin.

Personalment, jiena ġieli nżid billi naqra xogħlijiet tiegħi f’laqgħat  ta’ qari tal-Awstraljani u multikulturali. Kemm jogħġobhom jistaqsu fuq l-Ilsien Malti u Malta u mhix l-ewwel darba li talbuni naqralhom poeżiji tiegħi bil-Malti meta nkun ippreżentajtilhom traduzzjoni bl-Ingliż!