Intervista ma' Alfred Massa

     1.     Naf li inti għandek żewġ ġabriet ta’ poeżija bil-Malti diġà ppubblikati. Hawn interessat fil-poeżiji li tikteb bl-Ingliż u bit-Taljan. Meta bdejt tikteb b’dawn l-ilsna u f’liema okkażjoni ħassejt il-bżonn li titbiegħed minn ilsien art twelidna?

Sewwa għedt, jien għandi żewġ Ġabriet ta’ poeżiji bil-Malti:  Fjur tal-Ġebel (1994) u Diwi fil-Maqdes (2000).  Imma rrid ngħid li qabel dawn kont ko-awtur f’Ġabra poetika oħra mat-tliet poeti: John Sciberras, Alfred Palma u Maurice Vella Borg.  Qed nirreferi għal Qawsalla ’72 (1972).  Għandi wkoll Ġabra oħra lesta għall-pubblikazzjoni Fl-Għabex, barra għadd ġmielu ta’ poeżiji oħra.

  Minnu wkoll li għandi xi versi bl-Ingliż u bit-Taljan.  Fil-fatt, kif stqarrejt f’intervista oħra, jien l-ewwel ma bdejt nikteb poeżiji bl-Ingliż.  Wara, fuq parir tal-Kap tal-iskola fejn kont ngħallem, il-mibki  Reggie Vella Tomlin (iben E.B. Vella) bdejt nikteb bil-Malti.  Tinsiex, li l-ewwel pubblikazzjoni tal-Għ.P.M. kienet Ġabra poetika bl-Ingliż: A Poetic Galaxy (1983); dak iż-żmien jien kont Viċi President u ħadt sehem fiha b’ħames poeżiji.  Minn hemm tħajjart biex kultant issuktajt nikteb xi versi b’Ilsien Shakespeare.

Kienet l-Għ.P.M. ukoll li ħajritni nikteb bit-Taljan.  Fis-snin tmenin l-Għaqda bdiet torganizza l-Premio Città di Valletta li laqqagħna ma’ diversi poeti Taljani.  Lejn nofs it-tmeninijiet numru ta’ poeti membri tal-Għaqda morna darbtejn Catanzaro u qsamna l-ideat ma’ numru sabiħ ta’ poeti mis-Sud tal-Italja. Barra minn dan, jien kont immur kważi kull sajf f’raħal (Ispica) fi Sqallija u hemm iltqajt ma’ poeti Sqallin u attendejt għal xi manifestazzjonijiet tagħhom.  Tajjeb inżid li dak iż-żmien f’Malta kien hawn interess kbir f’konkorsi poetiċi organizzati minn Għaqdiet Kulturali Taljani; dan kollu kien ħajjarni biex nibda ninseġ versi b’Ilsien Dante wkoll.

Sadattant, irrealizzajt kemm kien (u għadu) meħtieġ li nesportaw il-poeżija lokali barra minn xtutna; ħaġa li għadni nemmen fiha sallum.  Hawn irrid insellem lil diversi mexxejja tal-Għ.P.M., speċjalment lill-Mons. Dr Amante Buontempo li ħadem ħafna biex dan kollu sar possibbli permezz tal-kuntatti li kellu barra minn pajjiżna.

     2.     Kif intlaqgħu dawn il-poeżiji b’ilsna barranin kemm mill-Maltin kif ukoll minn qarrejja mhux Maltin? X’kien għadek qatt ma ppubblikajt dawn il-poeżiji f’ġabra għalihom?

 Jidher li kemm il-poeżija bl-Ingliż kif ukoll dik bit-Taljan kellhom ġa bażi soda f’pajjiżna.  Naħseb li l-poeżiji personali tiegħi biż-żewġ ilsna barranin  intlaqgħu aħjar barra minn xtutna milli f’pajjiżna.  Jista’ jkun għax fostna ftit li xejn saru konkorsi miftuħin għall-poeżiji bl-Ingliż u bit-Taljan.  Kienet l-Għ.P.M. li fetħet il-bieb għal dawn it-tipi ta’ konkorsi fil-Konkors Nazzjonali annwali tagħha.  B’danakollu, ma nistax ngħid eżattament x’kien l-apprezzament tal-versi tiegħi lokalment b’dawn iż-żewġ lingwi.

Min-naħa l-oħra, iżda modestament nistqarr li l-poeżiji bit-Taljan rebħu diversi premjijiet fl-Italja.  Inħossni sodisfatt li fl-2001 ingħatajt l-għarfien ta’ Pioniere della Cultura Europea mill-Għaqda Unione Pionieri della Cultura Europea bħala rikonoxximent għas-sehem tiegħi fil-qasam poetiku; dan huwa sinjal ċar li l-poeżija tiegħi bit-Taljan intlaqgħet tajjeb.  L-istess nista’ ngħid li l-fatt li ġejt maħtur Membru fl-International Writers and Artists Association tal-Istati Uniti għas-sehem tiegħi fil-poeżija juri wkoll li l-versi tiegħi bl-Ingliż intlaqgħu favorevolment ukoll.

Ir-raġuni li bqajt ma ppubblikajtx fi ktieb ta’ dawn il-poeżiji hija ovvja.  Anki kotba tal-poeżija bil-Malti rari ssib min jippubblikahomlok f’pajjiżna, aħseb u ara kemm se ssib Djar tal-Pubblikazzjoni li jippubblikawlek Ġabriet ta’ versi b’ilsna barranin.

     3.     Żgur li l-kitba ta’ poeżiji b’ilsna oħra tatek l-opportunità li tiltaqa’ ma’ bosta kittieba anki lil hinn minn xtutna. Xi tgħid dwar dan?

 Iva.  Kelli diversi okkażjonijiet niltaqa’ ma poeti barranin.  L-aktar meta sifirt l-Italja.  Imma wkoll permezz tal-korrespondenza.  F’żgħożiti niftakar iltqajt ma’ Cecil Day-Lewis u anki ma’ xi poeti Franċiżi li kienu Malta għal btala u kont intervistajthom għall-paġna letterarja tal-ġurnal Il-Ħajja li kelli f’idejja.  Dawk kienu opportunitajiet sbieħ.  Għalhekk, inħeġġeġ it-tmexxija tal-Għ.P.M. biex tibqa’ f’kuntatt ma’ poeti barranin u forsi, kif għamlet fl-imgħoddi, tħajjar uħud minnhom jiġu jżuruna.  Għax minn kuntatti diretti bħal dawn wieħed jista’ jitgħallem ħafna.

     4.     Illum, li m’għadekx il-President tal-Għaqda Poeti Maltin, x’inhi r-relazzjoni tiegħek mal-poeżija?

 Sakemm kont membru fil-Kumitat tal-Għ.P.M. dejjem kont fuq ta’ quddiem fl-attivitajiet li kienet torganizza.  Tinsiex, jien kelli sehem kbir fit-twaqqif ta’ din l-Għaqda.  Meta mbagħad kont President komplejt fejn ħalla l-predeċessur tiegħi u pprovajt (bl-għajnuna ta’ sħabi fil-Kumitat) nesplora attivitajiet ġodda; fosthom li l-Għ.P.M. tiġri wara l-poplu u mhux tistenna l-poplu jiġi għandha.  Saru diversi attivitajiet mill-Għaqda, kif taf int, li ssuktaw jgħollu isem l-Għ.P.M.  Ħallejt l-Għaqda ħajja għall-aħħar u hekk għadha u nittama li hekk tibqa’ fil-ġejjieni.

  Illum ir-relazzjoni tiegħi tal-poeżija għadha ħajja, imma fuq linja personali.  L-aktar minħabba raġunijiet li inti tafhom tajjeb.  Illum nieħu gost naqra u kultant ninseġ xi versi wkoll.  Fejn nista’ għadni nagħti sehem żgħir lill-Għ.P.M.

     5.     Proġett għall-ġejjieni f’dan ir-rigward?

 Ix-xewqa tiegħi hi li għad nara l-poeżiji li għandi fil-kexxun mitbugħin.  Ktibt ukoll Oratorjo Ħal Tarxien, Iben Marija li ġie mmużikat minn Mro Hermann Farrugia Frantz.  Nittama li  jittella’ s-sena d-dieħla. 

  Tinsiex, il-bniedem ħafna drabi huwa lsir tas-sitwazzjoni/jiet li jsib ruħu fiha/fihom.  Persważ, li inti tifhimni aktar minn ħaddieħor.  Jien m’għandix (qatt ma ħlomt li jkolli) ix-xewqa ta’ Shakespeare, li nikteb biex insir immortali; nikteb għall-gost personali u biex inwassal messaġġ pożittiv lill-qarrejja.

  Fl-aħħarnett, int kompli l-proġett sabiħ li bdejt.  Il-Pont  jista’ jgħin ħafna fit-tixrid tal-poeżija Maltija.