Therese Pace intervistata

I came to know poet and writer Therese Pace from B'Kara during one of the Poetry Evenings organized regularly by the Maltese Poets Association. This means that I knew her even before she published her winning (and first) poetry anthology, Arpeggi, back in 2003. What I can say about Therese Pace is that her poetry is real and that she is one of the best female poetical voices here in Malta. Her poetry in Maltese, English and Italian is published and acknowledged in Malta but also abroad. And yet as a person she is so humble. Therese Pace, keep it up and best of luck. Visit her website: www.freewebs.com/theresepace

Xi tgħid Therese Pace dwar l-opportunitajiet li joffru għaqdiet bħall-GhPM?

Huma ta' siwi kbir lill-letteratura u għalhekk ta' min jinkoraġġihom u jsostnihom moralment u anki finanzjarjament biex ikomplu jrendu l-frott. Huma l-benniena tal-poeta-tarbija, il-vetrina fejn min għadu qiegħed isib saqajh fix-xena letterarja jista' jesponi xogħlijietu għall-gost u l-kritika kostruttiva. Huma nixxiegħa ta' riżors uman ħeġġien, promoturi senza interessi tal-kelma miktuba, grupp fejn wieħed jitgħallem mill-ieħor, speċjalment mill-poeti diġa stabbiliti u fejn permezz tal-konkorsi annwali li jorganizzaw, wieħed ikun jista' jevalwa f'liema stadju wasal u x'inhuma l-ingredjenti ta' poeżija tajba. Mingħajrhom tħossok iżolat għax huma sors ta' kuraġġ għall-poeti emerġenti, jgħinuk tegħleb kull sens ta' nferjorità u temmen fik innifsek. Jgħinuk bil-pariri u bl-esperjenza tagħhom meta tiġi biex tippublika l-ewwel darba u mhux hekk biss iżda apparti l-appoġġ morali jgħallmuk ukoll (għax imġarrba) saħansitra kif issib suq għall-prodott tiegħek, ħaġa li kull min jippublika jaf kemm hi diffiċli. Dan il-benefiċċju kollu u iktar nista' ngħid li ħadtu jien stess kemm ili membru. Infatti tista' tqis li din l-istess intervista hija eżempju ċar u kontinwazzjoni ta' dan.

X'taħseb dwar l-opportunitajiet li joffri l-internet lil poeti bħalek?

L-internet bla dubju huwa għodda effiċjenti, irħisa, komda u fuq kollox effettiva li tippermetti lil nies bħali li l-mezzi tagħħhom u l-firxa fejn jimirħu huma limitati, jistgħu jmiddu riġlejhom ukoll barra minn xtutna. Li ma kienx għalih żgur li l-pass modest li s'issa għamilt ma kienx ikun possibbli. Għandek id-dinja tmiss mal-ponot ta' subgħajk, opportunitajiet ġodda bla limitu x'tisfrutta, udjenza pronta biex tisimgħek u tevalwak b'mod dirett, insomma lok faċli fejn issib nies bl-istess interess tiegħek u b'kulturi differenti biex magħhom tagħmel skambji elettroniċi ta' ħsibijiet u kultura.. Illum anki kotba sħaħ tista' tpoġġi fuq l-internet u tkun ippublikajt mingħajr ebda spejjeż. Ngħid għalija nfittex li nieħu kemm nista' minn din il-possibilità.

Naf li ħafna mill-poeżiji tiegħek issibhom imferrxin fuq siti elettroniċi differenti. Semmi ftit minn dawn is-siti fejn wieħed jista' jsib il-kitbiet tiegħek.

Il-kitbiet tiegħi nipprova nesportahom kemm nista' għax huma l-vuċi tiegħi u min jisma' lilhom isir jaf li neżisti. X'uħud mis-siti elettroniċi fejn wieħed jista' jsib il-poeżiji tiegħi huma www.freewebs.com/theresepace, http://www.ghpm.netfirms.com/, patrickjsammut.blogspot, european poetry in motion, write me a metaphor, http://www.larioinpoesia.blogspot.com/, ecumenical world patriarchate, tra le parole e l'infinito, poetry malta, Bottega letteraria u oħrajn.

Naf li inti tikteb bil-Malti, bl-Ingliż u bit-Taljan. X''vantaġġi għandu l-poeta meta jikteb b'ilsna differenti?

Nikteb b'dawn il-lingwi għax inħossni komda fihom f'dak il-mument u mhux għal xi vantaġġ partikolari. Huwa fatt, però li inti tkun qed twessa' l-medda ta' fejn timraħ u forsi b'hekk tista' tkattar l-opportunitajiet ta' għarfien u ssib niċċa skond l-istil partikolari tiegħek. Iżda mhux bilfors. Donnu li kull pajjiż, minkejja kollox, għandu l-istil l-iktar imħaddem tiegħu u poeżija ma tintogħġobx l-istess f'pajjiżi differenti. Nazzarda ngħid li t-Taljani għadhom xi ftit iktar konservattivi minn ħaddieħor fejn tidħol il-poeżija. Min-naħa l-oħra, fir-Renju Unit illum titħaddem iktar il-poeproża. Għalhekk tagħmel tajjeb li tifrex djulek kemm tista' għax iktar għandek ċans li għeruqek jaqbdu fis-sod.

Liema huma t-temi ewlenin li tittratta fil-poeżiji tiegħek? X'forom metrici u prosodiċi tħaddem l-iktar?

Temi soċjali u poeżiji deskrittivi nħobbhom ħafna, l-element reliġjuż jinħass qawwi wkoll fil-kitbiet tiegħi, imbagħad ir-romantiku ma jonqosx speċjalment l-imħabba bejn id-diversi ġenerazzjonijiet li tista' tgħid hija l-ħolqa li tifforma l-katina tal-ħajja. L-element tal-maternità -wara kollox jien mara u omm. Inħossni komda ħafna nuża' l-vers ħieles, mhux għal kollox imma, għax inħoss li hu dover tiegħi li kultant nerġa' lura minn fejn tlaqt billi ndaħħal ir-rima talanqas 'l hawn u 'l hinn biex nagħti melodija isbaħ lill-poeżija. Għax poeżija hija melodija. Meta mbagħad inkun qed nittratta tema jew persuna speċjali bla ma rrid arani ndur għall-poeżija tradizzjonali. Dik hija mmortali u għandha postha dejjem. L-iktar, il-vers endekasillabu jew tat-tmienja, għax jinstemgħu ħelwin, mexxejja u melodjużi ħafna. Bħala prosodija il-kwartina u t-terzina li daż-żmien qed tintuża ħafna. Ma jfissirx imma li ma nħaddimx forom oħra wkoll.

L-ewwel ġabra poetika tiegħek ARPEĠĠI kienet ippremjata mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb. X'ifisser dan għalik?

Li jkollok l-ewwel attentat ta' pubblikazzjoni tiegħek ippremjat bl-iktar premju ta' prestiġju li jeżisti f'Malta ma jistax jonqos milli jagħtik sodisfazzjon kbir u jagħmillek kuraġġ biex tkompli tikteb u tippubblika. Jurik li għallinqas qbadt id-direzzjoni t-tajba u jħeġġek biex tkompli miexi 'l quddiem waqt li ttejjeb. Ifisser li hemm barra sibt min apprezza l-fatt li għad li l-edukazzjoni tiegħi kienet bażika, minn dak li ħadt, għaraft inrodd lura xi ħaġa pożittiva u fuq kollox ta' ċertu valur letterarju. Ta' dan nirringrazzjahom. Iġġħielni nistinka iktar biex lil min ra xi ftit tat-talent fija issa nagħtih raġun. Mill-bqija trid iżżomm saqajk ma' l-art.

Minn fejn u meta twieled l-interess tiegħek fil-poeżija u fil-kitba in ġenerali?

L-interess fil-poeżija nħoss li twieled miegħi. Dak tal-kitba inġenerali żviluppa iktar tard. Ta' età ċkejkna kont irreċtajt poeżija ta' għoxrin strofa bl-amment fuq il-palk ta' l-iskola għall-ħabta tal-Milied u mort tajjeb ħafna.. Dejjem nafni naqra l-poeżiji u kull fejn immur inġorr il-ktieb miegħi. Barra minn hekk il-kurunelli li kienet tgħid ommi kull fil-għaxija minn dejjem affaxxinawni bir-rima tagħhom. Kienu l-ewwel poeżiji li smajt fuq ħoġor ommi u nħoss li kienu ta' spunt qawwi għalija biex nibda nikteb. Kif kien ukoll il-Pronostku Malti li ma kont infalli qatt milli nixtri meta joħroġ. Dan l-aħħar ktibt ukoll xi novelli bil-Malti, żewġ drammi b'att wieħed bl-Ingliż u lirika għal oratorju lil Sant'Elena li għad irid jiġi mmużikat. Ktibt ukoll leġġenda, imma din ħafna snin ilu.

X'tissuġġerixxi lil min irid ikollu suċċess bħala kittieb jew poeta?

Ġenwinità. Li l-ewwel nett jaqra ħafna kitbiet ta' poeti stabbiliti, li josserva ħafna u jixtarr ħafna għax b'hekk jagħti lewn u varjanzzjoni lill-ħsieb tiegħu meta jiġi biex jikteb. Li jimxi bil-pass tiegħu għax inkella jaqta' nifsu. Imbagħad li ma jaqtax qalbu mill-kritika għax il-kritika hija għodda essenzjali biex tistabbilixxi l-livell li trid tilħaq u biex tagħraf l-isfidi ta' quddiemek. Li jkun oriġinali kemm jista', u joħloq xi tip ta' timbru li jiddistingwieh minn ħaddieħor. Għall-kumplament taħseb il-muża.

Qatt ipparteċipajt f'xi proġett marbut mal-kitba ta' nisa esklussivament?

Proġetti straordinarji le. Ħadt sehem f'xi konkorsi li kienu miftuħa biss għan-nisa, sew fl-Ingilterra kif ukoll fl-Italja, f'iljieli ta' qari f'Malta ddedikati lin-nisa u fi programm letterarju fuq ir-radju min-nisa għan-nisa.

Proġetti futuri?

L-iktar proġett qarib huwa ktejjeb ta' Taħriġ il-Fehem għall-istudenti li ħejjejt flimkien man-neputija li hija għalliema tal-Malti fi skola Sekondarja. Mistenni li jiġi varat fi żmien il-fiera tal-ktieb. Qed naħdem ukoll fuq antoloġija poetika bl-Ingliż għax inħoss li tista' twasslek fejn l-antoloġija bil-Malti, minħabba r-restrizzjoni ta' l-istess lingwa, ma setgħetx tasal. Ta' wara jafu Alla.