Anthony Farrugia twieled iż-Żurrieq u wara li attenda l-iskola Primarja taż-Zurrieq kompla l-edukazzjoni sekondarja fil-kulleġġ De La Salle, fejn ukoll kien ta bidu għall-karriera tiegħu bħala għalliem. Wara li fl-1971 temm b’suċċess Borża ta` Studju fil-Kummerċ u Studji Segretarjali ġie impjegat bħala Lecturer Grade ‘B’ fil-Kulleġġ ta’ l-Arti, Xjenza uTeknoloġija. Fl-1979 Anthony Farruġia inħatar bħala Kap tal-Iskola Segretarjali, Sir Hannibal Scicluna, u baqa` jżomm din il-kariga sakemm irtira fl-1996. Wara tnax-il sena bħala Kunsillier fil-Lokal ta` Ħaż-Żabbar, b`rikonoxximent għas-sehem tiegħu, Il-Kunsill onorah bl-għotja ĠIEĦ ĦAŻ-ZABBAR. Anthony Farruġia huwa membru tal-Għaqda Poeti Maltin kif ukoll tal-Kunsill Ċiviku ta` Haż-Żabbar. Jieħu sehem f` xogħol letterarju u qari ta` poeżiji fil-laqgħa ta` kull xahar li ssir mill-Kikkra Kuturali tal-istess belt.
1.
Meta u
fejn twelidt? X’tiftakar l-iktar minn jiem tfulitek? Kemm kien u għadu
importanti raħal twelidek f’ħajtek u f’kitbietek?
Twelidt fl-1 ta’ Ġunju 1935
fiż-Żurrieq u bqajt ngħix hemm sakemm kelli 22 sena, meta żżewwiġt lil Anġela
Aġius u mort noqgħod Ħaż-Żabbar fejn għadni noqgħod sallum.
Raħal twelidi ma ninsih qatt għax fih għext l-aħjar żmien ta’ ħajti.
Villaġġ fejn dak iż-żmien tista’ tgħid li kulħadd kien midħla ta’ xulxin, għax
ir-residenti kienu jgħoddu biss ftit eluf u għax kien hemm nuqqas ta’ attivitajiet
jew waqtiet fejn wieħed kien seta’ jheda.
Biss, biex ngħidu hekk, it-teatrin li xi kumpaniji tal-lokal kienu
jtellgħu, kien iservi ta’ mezz ta’ divertiment lil individwi kif ukoll
lill-familji sħaħ.
Fi żmieni, bħala żagħżugħ, aktar
kont issibni l-Mużew jew l-Azzjoni Kattolika, jew f’xi wieħed mill-każini
tal-Baned. Illum mod ieħor, ħafna opportunitajiet ta’
attivitajiet ta’ sport, drama, politika, reliġjon, u fuq kollox il-faxxinu tal-elettronika.
Tant ma nistax ninsa liż-Żurrieq, il-post fejn twelidt, li ma nqastx li
nsemmi u anke niddeskrivi xi postijiet
partikulari fiż-żewġ Rumanzi li ppublikajt, bħal Wied-iż Zurrieq, Wied Babu, taħt ir-raħal u naħiet oħra
magħrufin għall-ġmiel naturali tagħhom.
Anke fil-poeżija ma nqastx li
nikteb poeżija fuq Filfla, u oħra fuq l-irdieden tal-ilma li għad hemm fil-post
magħruf minna bħala ‘taħt ifr-raħal’.
2.
Minn
fejn bdiet il-ħajra tiegħek li tikteb? X’għandek l-iktar għal qalbek: il-kitba
tal-poeżija jew tan-narrattiva?
L-edukazzjoni sekondarja tiegħi
bdiet fl-1947 fil-Kulleġġ De La Salle, fil-Kottonera, fejn b’xorti kbira
għalija u u għal kittieba oħra ta’ stoffa, bħal ngħidu aħna, Alfred Palma u
Alfred Massa, fost oħrajn, kelli bħala għalliem tal-Malti lil Bro Henry
SFC. Kienet miegħu l-ewwel darba li
bdejt il-ħsus tiegħi fil-poeżija.
Niftakar kien jgħidli, ‘Taqtax qalbek, qis li din in-namra tibża’
għaliha.’ Smajt minnu sakemm domt il-Kulleġġ
imbagħad iċ-ċirkostanzi tal-ħajja biddluli għal kollox dak li kelli f’moħħi li
nagħmel. Għaddejt perjodu twil ħafna li
fih ma bqajtx nikteb ħlief għal xi novella ’l hawn u ’l hinn u kienu jsibu
ruħhom fil-kexxun t’isfel, sa ma forsi xi darba tmisshom ix-xorti u jaraw
id-dawl. Kien meta tħabbibt sew ma’
Alfred Palma, li mill ġdid kebbes fija l-imħabba għall-kitba bil-Malti. Għamilt l-almu tiegħi biex nitħarreġ ftit
aħjar sa ma erġajt sibt ruħi nesprimi
dak li f’waqtiet rari nħoss f’qalbi, xhieda kemm ta’ ferħ kif ukoll ta’
sogħba. Saħansitra rnexxieli wkoll
nippubblika żewġ Rumanzi, bit-tielet wieħed ma jdumx ma jara d-dawl.
3.
Liema
huma t-temi li tittratta fil-versi tiegħek? Liema huma dawk li tittrattta
fin-narrattiva tiegħek?
Għalija, il-kitba tal-poeżija
hija espressjoni personali, poetika, spontanja, b’sentimenti qawwija personali
li jistgħu jesprimu fatti immaġinarji, patrijottiċi, erotiċi, morali,
ambjentali u oħrajn. Hija espressjoni qawwija li toħroġ mir-ruħ
ta’ min jiktibha.
4.
Liema
huma l-vantaġġi u l-iżvantaġġi tal-kitba tal-poeżija u tan-narrattiva?
Nikteb biex kemm jista’ jkun
il-qarrej jifhem u jaqsam miegħi dak li nkun qiegħed inħoss. Għax hawn poeti li donnhom jiktbu għalihom
biss. Żgur li mhux bħal Dun Karm, Anton Buttigieg, Ġorġ Pisani u poeti oħra ta’
stima kbira.
Il-proża min-naħa l-oħra tesprimi
aktar fatti immaġinarji jew li tassew ġraw. Ngħid jien imbagħad li l-aqwa forma
ta’ proża hi dik narrativa li tagħti ħajja lir-Rumanz. Ir-Rumanz jista’ jiżvolġi f’atti inventat
f’ambjent naturali kif ukoll f’ambjent storiku.
5.
Liema
huma l-kotba li ppubblikajt s’issa? Għandek xi wieħed iktar għal qalbek minn
oħrajn? Għaliex?
Fost il-kitba tiegħi hemm xi poeżiji
li dehru fil-fuljett Versi li toħroġ l-Għaqda Poeti Maltin u
żewġ Rumanzi li ppubblikajt bl-isem ta’ Meta
l-Imħabba ma tmutx mitbuq minn Horizons u Fjuri fir-riħ mitbuq mill-Veritas Press. L-ewwel rumanz huwa
l-aktar għal qalbi għax bih dħalt b’modestja kbira mal-massa ta’ kittieba u
poeti li b’ħila liema bħalha iżommu ħaj Ilsien Pajjiżna.
6.
Għal min
hija mmirata l-kitba tiegħek? Xi tgħid dwar min juża lingwaġġ laxk u jikteb
biex joħloq biss sensazzjoni?
S’issa ktibt għal dawk kollha li
jixtiequ jkollhom f’idejhom x’jaqraw, miktub bi stil ħafif u mexxej. Inħobb indaħħal ħafna konversazzjoni għax
nemmen li l-qarrej jehda jimmaġina ruħu li jkun qiegħed jieħu sehem f’dak li
jkun qiegħed jaqra. Deskrizzjoni ta’ xi
xena ta’ ġmiel naturali tal-kampanja Maltija, m’għandniex xi ngħidu, ma
tonqosx. Fil-kitba tiegħ ġeneralment ma nintrabat ma’ xejn ħlief f’każijiet
fejn ma tkunx tista’ taħrab mit-tiġrib personali. Imma fil-poeżija donni bla ma rrid, nidħol
f’waqtiet ta’ ferħ jew diqa meta ħsibijieti jerġgħu jagħmluni ‘tifel’.
Imbagħad hemm kittieba li jogħxew
f’kitba kemxejn laxka waqt li oħrajn jħossu li għandhom jaqbżu l-limitu. Il-qarrej għandu jkun rispettat u kull
kittieb għandu d-dover li jġorr ir-responsabbiltà ta’
dak li jikteb. Il-liġi taċ-ċensura m’għadhiex li kienet, u alllura dan jista’
jagħti lok għal min kien laxk, jabbuża u jsir laxk iżjed minn qabel. L-għażla finali ta’ x’wieħed jaqra tibqa’
tal-qarrej innifsu.
7.
Kemm
huma stmati l-kittieba u l-poeti llum hawn Malta, kemm mill-pubbliku in
ġenerali kif ukoll mill-pubblikaturi? Inbidel xi ħaġa mill-imgħoddi ’l hawn? X’jista’
jsir biex is-sitwazzjoni titjieb? Kemm huma importanti għalik inizzjattivi
bħalma huma l-Għaqda Poeti Maltin, Kikkra Kulturali u Radju Hompesch?
Il-kittieb u l-poeta, fil-fehma
tiegħi igawdi stima aktar minn qabel.
L-istandard tal-edukazzjoni kiber u allura flimkien mal-istudji
post-sekondarju jgħinu biex din l-istima tibqa’ tikber. Għaqdiet Letterarji jaraw li l-istandard
ikompli jieħu volta ’l fuq u b’hekk kull kittieb u poeta, jekk mhux issa, ’il
quddiem ikompli jingħata r-rispett li jistħoqqlu.
F’moħħi , malajr, malajr, jiġu l-attivitajiet kważi kull xahar u l-Konkors
Nazzjonali ta’ darba fis-sena li tniedi L-Għaqda Poeti Maltin.
Xhieda oħra ta’ kemm il-pubbliku sar jinħabb mal-kitba bil-Malti hi
l-attendenza tal-ħbieb tal-ktieb fl-okkażjoni tal-Fiera tal-Ktieb li ssir
f’Novembru ta’ kull sena. Ta’ min
ifaħħar ukoll l-inzjattiva li ħa wieħed mill-istazzjonijiet televiżivi lokali fejn jinqraw stejjer
għall-gosti tat-tfal biex fl-istess waqt iħajruhom jaqraw dejjem aktar.
No comments:
Post a Comment