Thursday, December 24, 2020

INTERVISTA MA' RICKY CARUANA DWAR IL-KTIEB TIEGĦU "RIŻONANZA. DAQQA T'GĦAJN LEJN L-INFINITÀ" (2020)

X’kienu l-istudji tiegħek? Liema huma l-aktar kotba u kittieba għal qalbek?

Jien mort skola primarja tal-Gvern, imbagħad Sekondarja. Kont ġibt xi 10 O Levels u mort Paulino Vassallo biex inkompli l-A levels. Wara l-ewwel sena qabżitli u tlaqt naħdem. Għalkemm ta’ 13-il sena kont ġa naħdem summer jobs ma’ sprayers, mechanics u simili. Jien m’iniex xi wieħed li qrajt ħafna kotba. Però m’għandix kotba favoriti u laqas kittieba. Fis-sens skont f´liema stadju ta’ ħajti nkun, ikun jagħmel sens dak il-ktieb jew dak l-awtur. Però ktieb li jibqa’ eternament jagħmel sens għalija huwa Tao Te Ching ta’ La Tzu u The Prophet ta’ Kahil Gibran. Nista’ nżid ukoll lill-astronumu Carl Sagan. 

Minn fejn ġejja din il-ġibda lejn ir-reliġjonijiet Orjentali? Tiftakar meta bdiet? 

Meta kelli tliet snin fl-1984, il-ġenituri tiegħi kkonvertew minn Kattoliċi għal Xhieda ta’ Jehovah. Minħabba dal-fatt kont niġi bullied ħafna u minn hemm nibet il-karratru investigattiv tiegħi lejn it-tagħlim. L-ewwel spark lejn l-orjent faqqa’ propju ta’ xi seba’ snin minn cartoons I CAVALLIERI DELLO ZODIACO għax peress li kienu jaffaxxinawni l-istilel kont narah propju minħabba hekk. Kien imbagħad  fiż-żgħożija tiegħi meta beda jkolli xi diskussjonijiet ma’ kuġinuwi li kien akbar minni ħames snin li bdejt nisma’ bl-ewwel kunċetti. Imbagħad kien laqqagħni ma’ ħabib tiegħu li kien espanda bil-ferm iktar il-konoxxenza tiegħi fuq it-taghim u filosofiji orjentali. Imbagħad minn hemm ’l hemm ma waqaftx infittex u niddiskuti fuq kollox, fosthom ukoll ma’ sieħbi l-għażiż Robert Bondin Carter li l-ħbiberija tiegħi miegħu nista’ ngħid kienet rigal mill-univers għalija personali. 

Il-kitba ta’ ktieb bħal dan tirrikjedi qari wiesa’ u anki vjaġġi mhux komuni lil hinn minn artna u anki mill-kultura Kristjano-Ewropea. Kemm hu veru dan? 

Jien fuqi nista’ nitkellem u ma nafx ħaddieħor xi bżonnijiet ikollu. Ħajti għextha bħal kull bniedem ieħor u qatt ma qbiżt l-Ewropa fis-safar tiegħi. Kotba kif ġa għedtlek ma tantx qrajt xi ħafna. Jien nemmen li l-consciousness ta’ bniedem ma hijiex limitata għal post jew ħin imma taqbeż il-konfini umani u allura sta għal kull individwu kemm ikun lest b’passjoni u rieda ħielsa li jirċievi din il- konoxxenza ġewwa fih. Dan hu suġġett kumpless ferm biex infiehmu fi ftit sentenzi. Kont imbierek li ltqajt ma’ nies li kellhom l-istess interessi bħal tiegħi f’oqsma ta’ għerf u taghlim, allura diskussjonijiet frekwenti fuq dawn is-suġġetti kont nixrobhom peress li għandi memorja fotografika.

Għaliex dan il-ktieb oriġinarjament ktibtu bl-Ingliż biex wara qlibtu wkoll għall-Malti bil-għajnuna ta’ Alfred Palma? X’taħseb dwar it-traduzzjoni Maltija?

 Ktibtu bl-Ingliż għax illum sar qisu lingwa komuni għal kulħadd. Apparti hekk, illum permezz ta’ dinja globalizzata l-internet jiftaħlek suq globali. Fil-fatt, il-ktieb wasal f’kull kontinent u dan bis-saħħa ta’ internet u l-midja soċjali. Alfred Palma nista’ nghid li kieku ma kienx hu, it-traduzzjoni ma saritx issa żgur. Jien u Alfred qatt ma ltqajna fiżikamnet ħlief xi darbtejn lura fl-2008 fuq biċċa xogħol ta’ awtur ieħor. Kien propju din is-sena li permezz tal-ktieb bl-Ingliż erġajna għamilna kuntatt. Meta Alfred qrah u qasam miegħi kif din it-tip ta’ filosofija hu jemmen fiha bis-sħiħ,  kont għedtlu li nixtieq naqilbu għall-Malti. Ġara li wara dal-perjodu jien għaddejt minn anzjetà li qabel qatt ma kont esperjenzajt. Biex tgħaxxaq kont qed nikteb il-ktieb il-ġdid tiegħi li ħriġt dil-ġimgħa, The Strings of Fate (2020). Lil Alfred spjegajtlu li moħħi ma jiflaħx iktar, imbagħad xi darba nerġa’ nkellmu... Kien sforz l-ispirtu nobbli u ġenwin tiegħu li beda jkellimni ta’ spiss u jqawwili qalbi biex nirkupra kemm jista’ jkun malajr. Konna anki ġieli nċemplu lil xulxin u bil-paċenzja jagħmilli kuraġġ biex nibqa’ nikteb u nħares ’il quddiem.  Ħin minnhom qalli, “Lestejtlek l-ewwel kapitlu”, u ħaġa inkredibbli fi tliet ġimgħat qalbu kollu. Meta saqsejtu x’għandi ntik qalli, “Tħabbilx rasek kompli ikkonċentra biex tirkupra ħa tkompli tikteb. L-aqwa li sar, Ricky, il-flus mhux importanti.” Meta smajtu jgħid hekk, bniedem ta’ dak il-kalibru fil-qasam letterarju  u ma jafnix minn Adam, hemmhekk apprezzajt il-vera kwalitajiet u valuri u morali li dal-bniedem iħaddan. F´ħajti ltqajt ma’ ħafna nies u nista’ ngħid li bħalu qatt ma sibt. Dan ma jafnix u fdani bi traduzzjoni li bagħathieli bla ma kont naf x’qed jiġri!

It-traduzzjoni ta’ Alfred apparti li għamel biċċa xogħol impekkabbli biex jittraduċi x-xjenza tal-ktieb, kulmeta nara ismu fil-faċċata tal-ktieb niftakar mhux fil-ktieb imma xi bniedem tajjeb u kbir hu Alfred Palma. Intenni, kieku ma kienx hu żgur ma sarx dis-sena. Għalhekk, minn hawn irrodd ħajr lil bniedem tant nobbli u kbir fl-ispirtu. 

Għaliex għażilt li ssemmieh Riżonanza? 

Riżonanza għax minn meta faqqa’ l-big bang sa issa, dak kollu li naraw u nesperjenzaw f’ħajjitna sakemm jibqa’ jeżisti dan l-univers ma huwa xejn għajr riżonanza ta’ dak il-famuż big bang jew il-mument li alla fetaħ għajnejh. L-univers jgħix u jaħdem propju għax jibqa’ bħal qisu eku ta’ riżonanza ta’ qablu u jibqa’ sejjer hekk għall-infinit. Meta nkunu wiċċ imb wiċċ dan nispjegah bil-ferm aħjar.

 Kif qed jintlaqa’ ktieb bħal dan hawn Malta, u lil hinn minn xtutna? 

B’sorpriża għalija, intlaqa’ verament tajjeb. Fil-fatt fl-2021 se terġa’ ssir reprint tal-edizzjoni bl-Ingliż. Kemm Malta kif ukoll barra minn xtutna, il-feedback kien pratikament l-istess.

 Kif tintlaqa’ l-interpretazzjoni atomista tal-ħajja f’pajjiż fejn għal snin twal ħakem u għadu b’saħħtu sa ċertu punt it-twemmin Nisrani?

Mmmmm, iktar milli għax Nisrani, il-problema tkun iktar nuqqas ta’ tagħrif dwar x’inhu atomu. U kien għalhekk li ħadt ħsieb nispjega l-ħin kollu fuq l-atomu. Jekk bniedem ikollu naqra sfond xjentifiku ikun aħjar biex jaħfen mill-ewwel il-kuncett atomiku. Però, biex inkun onest, kulmin qrah fehmu bla problemi. Li hu żgur hu li kien ta’ serħan il-moħħ kbir għal ħafna nies li fehmu li fil-verità xejn u ħadd ma jispiċċa, imma jibqa’ jinkarna f’għamliet u ħlejjaq differenti.

 Kif inhu Ricky Caruana bħala persuna llum? Liema huma l-passatempi tiegħu? 

Ħeħe jiena? Mmmmm, kif jien? Bħal kulħadd ħabib. Daqqa nkun għaddej minn perjodi trankwilli u feliċi. Daqqa jkollu mumenti ta’ anzjetà u dwejjaq. Daqqa nkun fin-nofs u daqqa nkun f’sintonja ma’ kollox. Il-ħajja umana hi dik li hi, jiġifieri l-ħin kollu titrrażmuta ruħha skont il-karma tiegħek. Huwa propju għalhekk li kemm jista’ jkun trid tgħix ħajja tajba u onesta miegħek innifsek ħalli tevita ċikli koroh ta’ kawża u effett.

Il-passatempi tiegħi huma l-aktar in-natura. Għandi sitt German shepards u alsations, flimkien ma’ fkieren tal-art u tal-ilma, tiġieġ, sriedek, qtates, fniek, ħut... insomma kulma nara bħat-tfal jogħġobni. Inħobb ħafna siġar u fil-fatt jien u l-ikbar ħabib tiegħi Robert Bondin għandna paġna jisimha https://www.facebook.com/iamhundredsofyears  fejn sa issa naħseb ħawwilna qrib il-ħamest elef siġra hawn Malta.  Ma’ seħbi Robert niltaqa’ kważi kuljum, apparti nagħmlu xi xogħol flimkien, imbagħad nitilqu mixja fil-kampanja, jew ngħumu, jew dawra bil-karozza, jew xi ikla tajba... u ngħidu kelma fuq kollox. Apparti hekk, norganizza events tal-massa u nagħmel parties bħal “The Gatsby, Flower Mania”, u ħafna nights oħra ma’ Stephen Saydon u Alex Grech. Inħobb nagħmel ukoll monumenti u nsebbah xi żoni bħalma għamilt kif toħroġ mill-mina ta’ Ħal Kirkop. Dan li qed tara fir-ritratti huma proġetti li għamilna jien u Robert għaxar snin ilu. Insomma ħa nieqaf hawn fuq ħajti għax inkella ma nispiċċaw qatt. 

Naf li għadek kemm ippubblikajt it-tieni ktieb tiegħek, The Strings of Faith. Kif ivarja dan il-ktieb mill-ewwel wieħed? Hu ppjanat li taqilbu wkoll għall-Malti?

 Iva fil-fatt ġa kellimt lis-Sur Palma għat-traduzzjoni. Kif ivarja? Dan huwa iktar ktieb ta’ lezzjonijiet tal-ħajja u jgħin biex jiftaħlek għajnejk. Hu dwar kif bniedem jasal jikseb l-għerf u l-illuminazzjoni. 

Xi jmiss wara dawn? 

Wara dawn imissni l-itqal biċċa. Resonance u The Strings of Fate ħriġthom propju biex inwitti t-triq għat-tielet ktieb. Kien propju l-ktieb li se joħroġ wara dawn li kien oriġinarjament li nikteb. Imma qabel ma stajtx nibni l-pedament jekk  hhux b’Resonance ub’The Strings of Fate. Għaliex? Għax it-tielef ktieb tiegħi ħa jkun jismu The Book of Death. Immaġinak trid tikteb ktieb fuq minn xħin persuna tieħu l-aħħar nifs ’il quddiem... kif se nkun kredibbli? Allura dik hija l-ikbar biċċa xogħol li ġejja. Imma jekk l-univers u l-consciousness iridu, niktbu wkoll... awgurali :-) 


Friday, November 20, 2020

Poeżija ta' ħajr fi żminijiet ambigwi.../ Una poesia di ringraziamento in tempi ambigui

 META JAQA’ S-SKIET

 

F’dan iċ-ċokon-kobor

ħajr Mulej.

F’dan ix-xejn-kollox

ħajr Mulej.

F’dan l-għeluq kwotidjan

il-ftuħ t’għarfien ġdid.

F’dan il-lejl-serħan

nagħlaq għajnejja

u nerħi lili nnifsi

fi ħdanek inviżibbli...

 

QUANDO CADE IL SILENZIO

 

In questo mondo piccolo-grande

grazie Signore.

In questo nulla-tutto

grazie Signore.

In questa chiusura quotidiana

l’apertura a una nuova conoscenza.

In questa notte-riposo

chiudo gli occhi

e mi distendo

nelle tue braccia invisibili...

Tuesday, September 01, 2020

IL-PONT online literary magazine, no. 58, September 2020


 IL-PONT online literary magazine is out:

https://issuu.com/patrickj.sammut/docs/il-pont_settembru_2020

Included: interviews with Italian poet Ida Di Ianni, novelist Josephine Burden, and poet and researcher Yana Psaila. Poems and other writings  by various Maltese poets and writers. Poems by Irene Vallone (Italy), Teresinka Pereira (USA), Rajender Krishan (India) and Eugenio Montale (Italy). 


Saturday, May 30, 2020

IL-PONT online literary magazine - June 2020

Edizzjoni ġdida ta' IL-PONT, Ġunju 2020: Editorjal, korrispondenza, aħbarijiet letterarji, intervisti, reċensjonijiet, poeżiji b'ilsna differenti, rakkonti, u iktar. Interviustati Kristina Chetcuti (Amazing Maltese Women, Merlin Publishers) u David Bezzina (Horizons).

IL-PONT online literary magazine June 2020 is out. Poems from Italy by Lucilla Trapazzo and Marcello Moretti; from Greece by Zacharoula Gaitanaki; and from India by Ashok Chakravarthy Tholana.

E' uscito IL-PONT, rivista letteraria virtuale, giugno 2020. Poesie dall'Italia, di Lucilla Trapazzo e Marcello Moretti; dalla Grecia, di Zacharoula Gaitanaki; e dall'India, di Ashok Chakravarthy Tholana.

https://issuu.com/patrickj.sammut/docs/il-pont_gunju_2020

Friday, April 17, 2020

MUSA COVID-19... GIORNI CHIUSI IN CASA...


MALEDETTA PRIMAVERA...


Continua a tirar forte il vento
la brezza ad accarezzare l’aria del mattino
gli uccelli ritornano per nidificare cantando
i fiori continuano a spuntare
i campi a colorare e profumare...
Gli alberi si preparano di nuovo
a vestirsi di verde per il ballo consueto
della nuova stagione,
e in fila, di nuovo, usciranno tra poco
le formiche a fare provviste...

Intanto...
rallenta il mondo umano
che guarda da dietro i vetri
il da fare di Madre Natura...
È tanta la paura
da quest’aria che tira invisibile
che semina incertezza
e in agguato è pronta a scattare...
Con occhi sospetti
si contano i giorni, le settimane, i mesi
trascorsi agli arresti domiciliari
dove tutto è filtrato dalla Rete...
e con tanta nostalgia
si ricordano giorni più belli
appena vissuti...

In questi tempi duri la chiacchera virtuale è forte:
si chiede se tutto sia un incubo
se tutto sia reale!
È questa una corona di spine
che portiamo noi vivi per caso
lasciando cadute alle spalle
centinaia di rose appassite
che decoravano le nostre vite appena ieri,
rose cadute in completa solitudine!

Adesso un freddo misterioso
minaccia i nostri cuori
rischiamo di essere inghiottiti dal buio
in questa maledetta primavera...

Alla fine mi chiedo...
Di chi è la colpa?
Non certo della stagione...

25.3.2020 


NIENTE RIPOSO PER NOI VIVI


È una guerra questa...
i social annunciano che son
migliaia gli umiliati che giacciono
su letti-barelle in solitudine
nel mezzo di sale d’emergenza affollate...
e noi dalle nostre case prigioni
guardiamo le file delle bare
di quelli che ritornano dal fronte
sconfitti da questo nemico invisibile...
contiamo le salme
e sono tanti i soldati senza nome
che riposano nelle casse
stipate in corridoi freddi
aspettando il turno per essere
cremati...
Sì, siamo ritornati
ai forni crematori
e ancora una volta
guardiamo impauriti da dietro i vetri
il fumo nero che esala da
ciminiere indifferenti...
ancora una volta
respiriamo le ceneri dei nostri cari
portati dal vento
altrettanto indifferente...

Niente riposo per noi vivi...
percepiamo che il nemico è brutale
ma ancora, in tanti,
non ci siamo resi conto
della vera situazione,
del domani...

Eppure
nel chiuso delle case
i bambini giocano, sorridono,
e noi guardiamo il cielo azzurro
per scorrere il volo
degli uccelli migratori...

Oltre i nostri confini
altre guerre, altre carestie, altre tragedie
continuano da secoli...

26.3.2020